Rivastigmine sandoz 2 mg/ml

BIJLAGE I

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 1,5 mg harde capsules
Rivastigmine Sandoz 3 mg harde capsules
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg harde capsules
Rivastigmine Sandoz 6 mg harde capsules
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke capsule bevat rivastigminewaterstoftartraat overeenkomend met 1,5 mg rivastigmine.
Elke capsule bevat rivastigminewaterstoftartraat overeenkomend met 3 mg rivastigmine.
Elke capsule bevat rivastigminewaterstoftartraat overeenkomend met 4,5 mg rivastigmine.
Elke capsule bevat rivastigminewaterstoftartraat overeenkomend met 6 mg rivastigmine.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
Harde capsules
Gebroken wit tot lichtgeel poeder in een capsule met geel kapje en gele romp, met rode opdruk
'RIV 1,5 mg' op de romp.
Gebroken wit tot lichtgeel poeder in een capsule met oranje kapje en oranje romp, met rode opdruk
'RIV 3 mg' op de romp.
Gebroken wit tot lichtgeel poeder in een capsule met rood kapje en rode romp, met witte opdruk
'RIV 4,5 mg' op de romp.
Gebroken wit tot lichtgeel poeder in een capsule met rood kapje en oranje romp, met rode opdruk
'RIV 6 mg' op de romp.
4.
KLINISCHE GEGEVENS

4.1 Therapeutische indicaties
Symptomatische behandeling van lichte tot matig ernstige dementie bij de ziekte van Alzheimer.
Symptomatische behandeling van lichte tot matig ernstige dementie bij patiënten met idiopatische
ziekte van Parkinson.

4.2 Dosering en wijze van toediening
De start van en het toezicht op de behandeling dient te geschieden door een arts met ervaring in de
diagnose en behandeling van dementie bij de ziekte van Alzheimer of geassocieerd met de ziekte van
Parkinson. De diagnose dient gesteld te worden aan de hand van de huidige richtlijnen. De
behandeling met rivastigmine mag slechts gestart worden als er een verzorger beschikbaar is die
regelmatig de geneesmiddelinname door de patiënt bewaakt.
Dosering
Rivastigmine dient tweemaal daags te worden toegediend, bij het ontbijt en de avondmaaltijd. De
capsules dienen heel doorgeslikt te worden.
Startdosis
1,5 mg tweemaal daags.
De startdosis is tweemaal daags 1,5 mg. Wanneer deze dosering na minimaal twee weken behandeling
goed verdragen wordt, kan de dosis verhoogd worden tot tweemaal daags 3 mg. Verdere verhogingen
tot 4,5 mg en vervolgens 6 mg tweemaal daags zijn mede afhankelijk van het goed verdragen worden
van de huidige dosis en kunnen worden overwogen na minimaal twee weken behandeling bij die
dosis.
Wanneer bijwerkingen (b.v. misselijkheid, braken, buikpijn of verlies van eetlust), gewichtsafname of
een verergering van extrapyramidale symptomen (b.v. tremor) tijdens de behandeling worden
waargenomen bij patiënten met dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson, kunnen zij
reageren op het overslaan van één of meerdere doses. Wanneer de bijwerkingen aanhouden, dient de
dagelijkse dosis tijdelijk verminderd te worden tot de voorheen goed verdragen dosis of dient de
behandeling beëindigd te worden.
Onderhoudsdosis
De werkzame dosis is tweemaal daags 3 tot 6 mg. Om een maximaal therapeutisch effect te bereiken
dienen patiënten te worden ingesteld op de hoogste door hen goed verdragen dosis. De aanbevolen
maximale dagelijkse dosis is tweemaal daags 6 mg.
De onderhoudsbehandeling kan voortgezet worden zo lang er een therapeutisch voordeel voor de
patiënt bestaat. Daarom dient het klinisch voordeel van rivastigmine regelmatig opnieuw geëvalueerd
te worden, met name bij patiënten die behandeld worden met doseringen lager dan tweemaal daags
3 mg. Indien na 3 maanden onderhoudsbehandeling, de mate van achteruitgang in
dementiesymptomen niet positief veranderd is, dient de behandeling beëindigd te worden. Indien er
geen bewijs meer aanwezig is van een therapeutisch effect, dient het stopzetten van de therapie ook
overwogen te worden.
De individuele respons op rivastigmine kan niet voorspeld worden. Er werd echter een groter
behandelingseffect waargenomen bij parkinsonpatiënten met matige dementie. Evenzo werd er een
groter effect waargenomen bij parkinsonpatiënten met visuele hallucinaties (zie rubriek 5.1).
Het effect van de behandeling is niet onderzocht in placebo-gecontroleerde studies, die langer duurden
dan 6 maanden.
Opnieuw starten van de therapie
Wanneer de behandeling langer dan drie dagen is onderbroken, dient deze opnieuw te worden gestart
met 1,5 mg tweemaal daags. Dosistitratie dient dan te worden uitgevoerd zoals hierboven beschreven.
Gestoorde nier- of leverfunctie
Er is geen dosisaanpassing nodig bij patiënten met een licht tot matig gestoorde nier- of leverfunctie.
Echter, gezien de toegenomen blootstelling bij deze populaties, dienen de doseringsaanbevelingen om
te titreren tot de individuele verdraagbaarheid nauwgezet te worden gevolgd, aangezien patiënten met
een klinisch significante gestoorde nier- en leverfunctie mogelijk meer dosisafhankelijke bijwerkingen
kunnen ondervinden.
Patiënten met ernstige leverinsufficiëntie zijn niet onderzocht; rivastigmine capsules kunnen echter
worden gebruikt in deze patiëntenpopulatie mits nauwkeurige controle wordt uitgevoerd
(zie rubrieken 4.4 en 5.2).
Pediatrische patiënten
Er is geen relevante toepassing van Rivastigmine bij pediatrische patiënten voor de behandeling van
de ziekte van Alzheimer.

Het gebruik van dit geneesmiddel is gecontra-indiceerd bij patiënten met bekende overgevoeligheid
voor de werkzame stof rivastigmine, voor andere carbamaatderivaten of voor een van de in rubriek 6.1
vermelde hulpstoffen.
Eerdere geschiedenis van reacties op de toedieningsplaats die wijzen op allergische contactdermatitis
bij rivastigminepleisters (zie rubriek 4.4).

4.4 Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
De incidentie en ernst van bijwerkingen nemen in het algemeen toe met hogere doseringen. Wanneer
de behandeling langer dan drie dagen is onderbroken, dient deze opnieuw te worden gestart met
1,5 mg tweemaal daags om de kans op bijwerkingen (b.v. braken) te verminderen.
Huidreacties op de aanbrengplaats kunnen voorkomen met rivastigminepleisters en zijn meestal van
lichte tot matige intensiteit. Deze reacties zijn op zichzelf niet een indicatie van sensibilisering.
Het gebruik van rivastigminepleisters kan echter leiden tot allergische contactdermatitis.
Allergische contactdermatitis moet worden vermoed indien reacties op de aanbrengplaats zich
verspreiden buiten de pleistergrootte, als er aanwijzingen zijn van een meer intense lokale reactie
(zoals toename van erytheem, oedeem, papels, blaasjes) en als de symptomen niet significant
verbeteren binnen 48 uur na verwijdering van de pleister. In deze gevallen moet de behandeling
worden stopgezet (zie rubriek 4.3).
Patiënten die reacties op de toedieningsplaats krijgen die wijzen op allergische contactdermatitis voor
rivastigminepleisters en die nog steeds behandeling met rivastigmine nodig hebben, dienen alleen
omgezet te worden op orale rivastigmine na negatieve allergietesten en onder streng medisch toezicht.
Het is mogelijk dat sommige patiënten die gesensibiliseerd geraakt zijn voor rivastigmine door
blootstelling aan rivastigminepleisters niet in staat zijn om rivastigmine te gebruiken in welke vorm
dan ook.
Er zijn zeldzame postmarketingmeldingen van patiënten die allergische dermatitis (verspreid) ervoeren
bij toediening van rivastigmine, ongeacht de wijze van toediening (oraal, transdermaal). In deze
gevallen moet de behandeling worden stopgezet (zie rubriek 4.3).
Patiënten en zorgverleners dienen dienovereenkomstig geïnstrueerd te worden.
Dosistitratie: bijwerkingen (b.v. hypertensie en hallucinaties bij patiënten met Alzheimer dementie en
verergering van extrapyramidale symptomen, in het bijzonder tremor, bij patiënten met dementie
geassocieerd met de ziekte van Parkinson) zijn waargenomen kort na dosisverhoging. Ze kunnen
reageren op een verlaging van de dosis. In andere gevallen werd rivastigmine stopgezet
(zie rubriek 4.8).
Gastrointestinale stoornissen zoals misselijkheid, braken en diarree zijn dosisgerelateerd en kunnen
zich voordoen, in het bijzonder wanneer de behandeling wordt gestart en/of de dosis wordt verhoogd
(zie rubriek 4.8). Deze bijwerkingen komen vaker voor bij vrouwen. Patiënten die klachten of
symptomen vertonen van dehydratie als gevolg van langdurig braken of diarree, kunnen onder
controle worden gehouden door intraveneuze vloeistof toe te dienen en de dosis te verlagen of te
staken, wanneer dit direct opgemerkt en behandeld wordt. Dehydratie kan ernstige gevolgen hebben.
Patiënten met de ziekte van Alzheimer kunnen gewicht verliezen. Cholinesteraseremmers, waaronder
rivastigmine, worden in verband gebracht met gewichtsverlies bij deze patiënten. Het gewicht van de
patiënt dient tijdens de behandeling gecontroleerd te worden.
aanpassing van de dosering doorgevoerd worden zoals aanbevolen in rubriek 4.2. Enkele gevallen van
ernstig braken werden geassocieerd met oesofagusruptuur (zie rubriek 4.8). Zulke gevallen leken
voornamelijk voor te komen na verhoging van de dosis of bij hogere doses rivastigmine.
Voorzichtigheid is geboden wanneer rivastigmine gebruikt wordt bij patiënten met sick sinus-
syndroom of met geleidingsstoornissen (sinoatriaal blok, atrio-ventriculair blok) (zie rubriek 4.8).
Rivastigmine kan bradycardie veroorzaken, wat een risicofactor is voor het optreden van torsade de
pointes, voornamelijk bij patiënten met risicofactoren. Voorzichtigheid is geboden bij patiënten met
een hoger risico op het ontwikkelen van torsade de pointes; bijvoorbeeld degenen met
ongecompenseerd hartfalen, een recent myocardinfarct, bradyaritmieën, een predispositie voor
hypokaliëmie of hypomagnesiëmie of bij gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen waarvan het bekend
is dat ze QT-verlenging en/of torsade de pointes induceren (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
Rivastigmine kan de maagzuursecretie verhogen. Voorzichtigheid is geboden bij de behandeling van
patiënten met actieve maag- of duodenumzweren of patiënten die gepredisponeerd zijn voor dergelijke
aandoeningen.
Cholinesteraseremmers moeten met voorzichtigheid voorgeschreven worden aan patiënten met een
geschiedenis van astma of obstructieve longziekten.
Cholinerge stoffen kunnen urinewegobstructie en convulsies doen ontstaan of verergeren.
Voorzichtigheid wordt aanbevolen bij de behandeling van patiënten met een predispositie voor
dergelijke ziekten.
Het gebruik van rivastigmine door patiënten met ernstige dementie bij de ziekte van Alzheimer of
geassocieerd met de ziekte van Parkinson, andere vormen van dementie of andere vormen van
geheugenfunctiestoornissen (bijvoorbeeld leeftijdgerelateerde cognitieve afname) zijn niet onderzocht
en gebruik bij deze patiëntenpopulaties wordt daarom niet aanbevolen.
Evenals bij andere cholinomimetica kan rivastigmine extrapyramidale symptomen verergeren of
induceren. Verslechtering (inclusief bradykinesie, dyskinesie, loopstoornis) en een toename in
incidentie of intensiteit van tremor is waargenomen bij patiënten met dementie geassocieerd met de
ziekte van Parkinson (zie rubriek 4.8). Deze voorvallen hebben in enkele gevallen geleid tot het
beëindigen van de behandeling met rivastigmine (b.v. beëindiging als gevolg van tremor 1,7% met
rivastigmine ten opzichte van 0% met placebo). Klinisch toezicht wordt aanbevolen voor deze
bijwerkingen.
Speciale populaties
Patiënten met een klinisch significant gestoorde nier- of leverfunctie zouden meer bijwerkingen
ondervinden (zie rubrieken 4.4 en 5.2). De doseringsaanbevelingen om te titreren overeenkomstig de
individuele verdraagbaarheid moeten nauwkeurig worden opgevolgd. Patiënten met ernstige
leverinsufficiëntie zijn niet onderzocht. Rivastigmine kan echter gebruikt in deze patiëntenpopulatie
en nauwgezette controle is nodig.
Patiënten met een lichaamsgewicht onder de 50 kg kunnen meer bijwerkingen ervaren en zullen
waarschijnlijk eerder geneigd zijn de behandeling te staken als gevolg van bijwerkingen.

4.5 Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Als cholinesteraseremmer kan rivastigmine de effecten van succinylcholine-achtige spierrelaxantia
tijdens de anesthesie versterken. Voorzichtigheid is geboden bij de keuze van anesthetica. Indien
nodig kunnen doseringsaanpassingen of tijdelijk staken van de behandeling worden overwogen.
niet gelijktijdig gegeven te worden met andere cholinomimetische middelen. Rivastigmine zou de
activiteit van anticholinerge geneesmiddelen (bv. oxybutynine, tolterodine) kunnen beïnvloeden.
Additieve effecten leidend tot bradycardie (die kan resulteren in syncope) zijn gemeld met het
gecombineerde gebruik van verschillende bèta-blokkers (waaronder atenolol) en rivastigmine.
Verwacht wordt dat cardiovasculaire bèta-blokkers geassocieerd zijn met het grootste risico, maar
er zijn ook meldingen ontvangen bij patiënten die andere bèta-blokkers gebruikten. Daarom dient
voorzichtigheid te worden betracht wanneer rivastigmine wordt gecombineerd met bèta-blokkers
en ook andere bradycardiemiddelen (bv. klasse III-antiaritmica, calciumkanaalantagonisten,
digitalis-glycoside, pilocarpine).
Aangezien bradycardie een risicofactor vormt bij het optreden van torsade de pointes, dient
voorzichtigheid te worden betracht bij gebruik van de combinatie van rivastigmine met 'torsade de
pointes'-inducerende geneesmiddelen zoals antipsychotica, d.w.z. sommige fenothiazinen
(chloorpromazine, levomepromazine), benzamiden (sulpiride, sultopride, amisulpride, tiapride,
veralipride), pimozide, haloperidol, droperidol, cisapride, citalopram, difemanil, erytromycine IV,
halofantrine, mizolastine, methadon, pentamidine en moxifloxacine, en kan ook klinische controle
(ECG) nodig zijn.
Er werd geen farmacokinetische interactie waargenomen tussen rivastigmine en digoxine, warfarine,
diazepam of fluoxetine in studies bij gezonde vrijwilligers. De verlenging van de protrombinetijd
geïnduceerd door warfarine wordt niet beïnvloed door de toediening van rivastigmine. Er werden geen
ongunstige effecten op de cardiale geleiding waargenomen na gelijktijdige toediening van digoxine en
rivastigmine.
Gezien het metabolisme van rivastigmine, zijn metabole interacties met andere geneesmiddelen niet
waarschijnlijk, hoewel rivastigmine het butyrylcholinesterase gemedieerde metabolisme van andere
middelen zou kunnen remmen.

4.6 Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Bij drachtige dieren passeerde rivastigmine/metabolieten de placenta. Het is niet bekend of dit ook bij
de mens gebeurt. Er zijn geen klinische gegevens over gevallen van gebruik tijdens de zwangerschap
voorhanden. Bij peri-/postnatale studies bij ratten werd een verlengde drachttijd gezien. Rivastigmine
dient niet tijdens de zwangerschap te worden gebruikt, tenzij strikt noodzakelijk.
Borstvoeding
Bij dieren wordt rivastigmine uitgescheiden in de melk. Het is niet bekend of rivastigmine bij de mens
wordt uitgescheiden in de moedermelk. Daarom mogen vrouwen die met rivastigmine worden
behandeld geen borstvoeding geven.
Vruchtbaarheid
Er werden geen nadelige effecten van rivastigmine waargenomen op de vruchtbaarheid of het
voortplantingsvermogen bij ratten (zie rubriek 5.3). De effecten van rivastigmine op de vruchtbaarheid
bij de mens zijn niet bekend.

De ziekte van Alzheimer kan een geleidelijke vermindering van de rijvaardigheid veroorzaken of het
vermogen om machines te gebruiken in gevaar brengen. Tevens kan rivastigmine duizeligheid en
slaperigheid induceren, voornamelijk bij de start van de behandeling of bij een dosisverhoging. Als
gevolg hiervan heeft rivastigmine geringe tot matige invloed op de rijvaardigheid en op het vermogen
om machines te bedienen. Daarom dient de behandelende arts routinematig te evalueren of patiënten
met dementie bij gebruik van rivastigmine in staat zijn om auto te blijven rijden of ingewikkelde
machines te bedienen.

4.8 Bijwerkingen
Samenvatting van het veiligheidsprofiel
De meest frequent gemelde bijwerkingen (ADR's) zijn gastrointestinale bijwerkingen met inbegrip
van misselijkheid (38%) en braken (23%), met name tijdens titratie. Vrouwelijke patiënten in klinische
studies waren gevoeliger voor gastrointestinale bijwerkingen en gewichtsverlies dan mannelijke
patiënten.
Getabelleerde lijst van bijwerkingen
Bijwerkingen in Tabel 1 en Tabel 2 zijn gerangschikt naar systeem/orgaanklassen volgens MedDRA
en frequentie. De frequenties zijn gedefinieerd, gebruikmakend van de volgende afspraak: zeer vaak
(>1/10); vaak (>1/100, <1/10); soms (>1/1.000, <1/100); zelden (>1/10.000, <1/1.000); zeer zelden
(<1/10.000); niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).
De volgende bijwerkingen in Tabel 1 komen voort uit de behandeling met rivastigmine van patiënten
met dementie bij de ziekte van Alzheimer.

Tabel 1

Infecties en parasitaire aandoeningen
Zeer zelden
Urineweginfecties
Voedings- en stofwisselingsstoornissen
Zeer vaak
Anorexie
Vaak
Verminderde eetlust
Niet bekend
Dehydratatie
Psychische stoornissen
Vaak
Agitatie
Vaak
Verwarring
Vaak
Angst
Vaak
Nachtmerries
Soms
Slapeloosheid
Soms
Depressie
Zeer zelden
Hallucinaties
Niet bekend
Agressie, rusteloosheid
Zenuwstelselaandoeningen
Zeer vaak
Duizeligheid
Vaak
Hoofdpijn
Vaak
Slaperigheid
Vaak
Tremor
Soms
Syncope
Zelden
Epileptische aanvallen
Zeer zelden
Extrapyramidale symptomen (inclusief verergering van
ziekte van Parkinson)
Zelden
Angina pectoris
Zeer zelden
Hartaritmieën (b.v. bradycardie, atrioventriculair blok,
atriumfibrilleren en tachycardie)
Niet bekend
Sick sinus syndroom
Bloedvataandoeningen
Zeer zelden
Hypertensie
Maagdarmstelselaandoeningen
Zeer vaak
Misselijkheid
Zeer vaak
Braken
Zeer vaak
Diarree
Vaak
Buikpijn en dyspepsie
Zelden
Maag- en darmulceraties
Zeer zelden
Gastrointestinale bloedingen
Zeer zelden
Pancreatitis
Niet bekend
Enkele gevallen van ernstig braken werden geassocieerd
met oesofagusruptuur (zie rubriek 4.4)
Lever- en galaandoeningen
Soms
Verhoogde leverfunctietesten
Niet bekend
Hepatitis
Huid- en onderhuidaandoeningen
Vaak
Hyperhidrose
Zelden
Huiduitslag
Niet bekend
Pruritus, allergische dermatitis (verspreid)
Algemene aandoeningen en

toedieningsplaatsstoornissen
Vaak
Vermoeidheid en asthenie
Vaak
Malaise
Soms
Vallen
Onderzoeken
Vaak
Gewichtsverlies
De volgende additionele bijwerkingen zijn waargenomen met rivastigmine pleisters voor transdermaal
gebruik: delirium, koorts, verminderde eetlust, urine-incontinentie (vaak), psychomotorische
hyperactiviteit (soms), erytheem, urticaria, blaasjes, allergische dermatitis (niet bekend).
Tabel 2 geeft de bijwerkingen weer die gemeld zijn gedurende klinische studies die uitgevoerd zijn bij
patiënten met dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson, behandeld met rivastigmine
capsules.

Tabel 2

Voedings- en stofwisselingsstoornissen
Vaak
Verminderde eetlust
Vaak
Dehydratie
Psychische stoornissen
Vaak
Slapeloosheid
Vaak
Angst
Vaak
Rusteloosheid
Vaak
Hallucinatie, visueel
Vaak
Depressie
Niet bekend
Agressie
Zeer vaak
Tremor
Vaak
Duizeligheid
Vaak
Slaperigheid
Vaak
Hoofdpijn
Vaak
Ziekte van Parkinson (verergering)
Vaak
Bradykinesie
Vaak
Dyskinesie
Vaak
Hypokinesie
Vaak
Tandradfenomeen
Soms
Dystonie
Hartaandoeningen
Vaak
Bradycardie
Soms
Atriumfibrilleren
Soms
Atrioventriculair blok
Niet bekend
Sick sinus syndroom
Bloedvataandoeningen
Vaak
Hypertensie
Zelden
Hypotensie

Maagdarmstelselaandoeningen
Zeer vaak
Misselijkheid
Zeer vaak
Braken
Vaak
Diarree
Vaak
Buikpijn en dyspepsie
Vaak
Speekselhypersecretie
Lever- en galaandoeningen
Niet bekend
Hepatitis
Huid- en onderhuidaandoeningen
Vaak
Hyperhidrose
Niet bekend
Allergische dermatitis (verspreid)
Algemene aandoeningen en

toedieningsplaatsstoornissen
Zeer vaak
Vallen
Vaak
Vermoeidheid en asthenie
Vaak
Loopstoornis
Vaak
Parkinsonloop
De volgende bijkomende bijwerking is waargenomen in een studie bij patiënten met dementie
geassocieerd met de ziekte van Parkinson, die behandeld werden met rivastigminepleisters voor
transdermaal gebruik: agitatie (vaak).
Tabel 3 vermeldt het aantal en percentage patiënten uit de specifieke klinische studie van 24 weken
uitgevoerd met rivastigmine bij patiënten met dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson met
vooraf gedefinieerde bijwerkingen die een verergering van de parkinsonsymptomen kunnen
weerspiegelen.


Vooraf gedefinieerde bijwerkingen, die een
Rivastigmine
Placebo
verergering van parkinsonsymptomen kunnen
n (%)
n (%)
weerspiegelen bij patiënten met dementie geassocieerd
met de ziekte van Parkinson
Totaal aantal patiënten bestudeerd
362 (100)
179 (100)
Totaal aantal patiënten met vooraf gedefinieerde
99 (27,3)
28 (15,6)
bijwerkingen
Tremor
37 (10,2)
7 (3,9)
Vallen
21 (5,8)
11 (6,1)
Ziekte van Parkinson (verergering)
12 (3,3)
2 (1,1)
Speekselhypersecretie
5 (1,4)
0
Dyskinesie
5 (1,4)
1 (0,6)
Parkinsonisme
8 (2,2)
1 (0,6)
Hypokinesie
1 (0,3)
0
Bewegingsstoornis
1 (0,3)
0
Bradykinesie
9 (2,5)
3 (1,7)
Dystonie
3 (0,8)
1 (0,6)
Loopstoornis
5 (1,4)
0
Spierstijfheid
1 (0,3)
0
Balansstoornis
3 (0,8)
2 (1,1)
Skeletspierstijfheid
3 (0,8)
0
Stijfheid
1 (0,3)
0
Motoriekstoornissen
1 (0,3)
0
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico's van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.

4.9 Overdosering
Symptomen
De meeste gevallen van onopzettelijke overdosering zijn niet geassocieerd met enige klinische tekenen
of symptomen en bijna alle betreffende patiënten zetten de behandeling met rivastigmine 24 uur na de
overdosering voort.
Cholinerge toxiciteit is gemeld met muscarine-achtige symptomen die waargenomen zijn bij matig
ernstige vergiftigingen, zoals miose, blozen, spijsverteringsstoornissen waaronder buikpijn,
misselijkheid, overgeven en diarree, bradycardie, bronchospasmen en toename van bronchiale
secreties, hyperhidrose en urine en/of fecale incontinentie, tranenvloed, hypotensie en
speekselhypersecretie.
In meer ernstige gevallen kunnen zich nicotine-achtige effecten ontwikkelen, zoals spierzwakte,
fasciculaties, toevallen en respiratoir arrest met een mogelijk fatale afloop.
Er zijn ook postmarketingmeldingen van duizeligheid, tremor, hoofdpijn, slaperigheid, verwardheid,
hypertensie, hallucinaties en malaise.
Behandeling
Aangezien rivastigmine een plasmahalfwaardetijd heeft van ongeveer 1 uur en een
acetylcholinesterase-inhibitieduur heeft van ongeveer 9 uur, wordt aangeraden om in gevallen van
asymptomatische overdosering gedurende de volgende 24 uur geen verdere dosis van rivastigmine toe
te dienen. Bij een overdosering die gepaard gaat met ernstige misselijkheid en braken dient het
bijwerkingen dient gegeven te worden indien dit noodzakelijk geacht wordt.
Bij een massale overdosering kan atropine gebruikt worden. Een initiële dosis van 0,03 mg/kg
intraveneus atropinesulfaat wordt aanbevolen, gevolgd door doses gebaseerd op de klinische respons.
Het gebruik van scopolamine als antidotum wordt niet aanbevolen.
5.
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN

5.1 Farmacodynamische eigenschappen
Farmacotherapeutische categorie: psychoanaleptica, anticholinesterases, ATC-code: N06DA03.
Rivastigmine is een acetyl- en butyrylcholinesteraseremmer van het carbamaat-type, waarvan wordt
verondersteld dat het de cholinerge neurotransmissie vergemakkelijkt door het vertragen van de
afbraak van acetylcholine, dat vrijkomt uit functioneel intacte cholinerge neuronen. Rivastigmine kan
daarom een verbeterend effect hebben op cholinerg-gemedieerde cognitieve gebreken bij dementie,
die geassocieerd worden met de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson.
Rivastigmine reageert met de doelenzymen door de vorming van een covalent gebonden complex,
waardoor de enzymen tijdelijk worden geïnactiveerd. Een orale dosis van 3 mg verlaagt bij gezonde
jonge mannen de acetylcholinesterase (AChE) activiteit in de liquor cerebrospinalis met circa 40%
binnen de eerste 1,5 uur na toediening. De activiteit van het enzym keert ongeveer 9 uur nadat het
maximaal remmend effect werd bereikt weer terug naar de basiswaarde. Bij patiënten met de ziekte
van Alzheimer is de remming van AChE door rivastigmine in de liquor cerebrospinalis dosis-
afhankelijk en dit tot de hoogst geteste dosis, zijnde 6 mg tweemaal daags. Remming van
butyrylcholinesterase activiteit in de liquor cerebrospinalis bij 14 Alzheimer patiënten behandeld met
rivastigmine was vergelijkbaar met die van AChE.
Klinische studies bij dementie bij de ziekte van Alzheimer
De werkzaamheid van rivastigmine is aangetoond door gebruik te maken van drie onafhankelijke
domeinspecifieke bepalingsmethoden die periodiek uitgevoerd werden gedurende de 6 maanden
durende behandelingsperioden. Deze bepalingsmethoden omvatten de ADAS-Cog (Alzheimer's
Disease Assessment Scale ­ Cognitive subscale, een prestatiegerichte meting van de cognitie), de
CIBIC-Plus (Clinician's Interview Based Impression of Change-Plus, een uitgebreid globaal
onderzoek van de patiënt door de arts, daarbij rekening houdend met informatie die door de verzorger
wordt gegeven), en de PDS (Progressive Deterioration Scale, een door de verzorger vastgestelde
evaluatie van het vermogen van de patiënt om activiteiten van het dagelijks leven uit te voeren,
waaronder persoonlijke hygiëne, eten, aankleden, huishoudelijke taken zoals boodschappen doen, de
mogelijkheid zichzelf te oriënteren ten opzichte van de omgeving als mede de betrokkenheid bij
financiële zaken enz.).
De bestudeerde patiënten hadden een MMSE (Mini-Mental State Examination) score van 10-24.
De resultaten van twee studies met flexibele dosering van de drie belangrijke 26-weken durende
multicenter studies van patiënten met lichte-tot-matige ernstige vormen van de ziekte van Alzheimer,
die een klinisch relevante respons vertoonden, zijn samengevoegd en hieronder weergegeven in
Tabel 4. Klinisch relevante verbetering was in deze studies a priori gedefinieerd als minstens een
verbetering van 4 punten op de ADAS-Cog, een verbetering op de CIBIC-Plus, of minstens een
verbetering van 10% op de PDS.
Verder wordt in dezelfde tabel een post-hoc definitie gegeven voor respons. De secundaire definitie
van respons vereiste een verbetering van 4 punten of meer op de ADAS-Cog, geen verslechtering op
de CIBIC-Plus, en geen verslechtering op de PDS. De gemiddelde werkelijke dagelijkse dosering voor
de patiënten die reageerden in de 6-12 mg groep, overeenkomend met deze definitie, was 9,3 mg. Het
vergelijkingen van de resultaten met andere therapeutische middelen niet opgaan.

Tabel 4

Patiënten met een significante klinische respons (%)

ITT
LOCF
Mate van respons
Rivastigmine
Placebo
Rivastigmine
Placebo

6-
12 mg

6-
12 mg


N=473
N=472
N=379
N=444
ADAS-Cog: verbetering met
21***
12
25***
12
minstens 4 punten


CIBIC-Plus: verbetering
29***
18
32***
19
PDS: verbetering met minstens
26***
17
30***
18
10%
Minstens 4 punten verbetering op
10*
6
12**
6
de ADAS-Cog en geen

verslechtering op de CIBIC-Plus
en PDS
*p<0,05, **p<0,01, ***p<0,001
ITT: Intent-To-Treat; LOCF: Last Observation Carried Forward
Klinische studies bij dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson
De werkzaamheid van rivastigmine bij dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson is
aangetoond in een 24-weken durende, multicenter, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde hoofdstudie
en de daarop volgende 24-weken durende, open-label extensiefase. De in deze studie geïncludeerde
patiënten hadden een MMSE (Mini-Mental State Examination) score van 10-24. Werkzaamheid is
aangetoond door gebruik te maken van twee onafhankelijke schalen, die werden geanalyseerd op vaste
intervallen gedurende de 6-maanden durende behandelingsperiode, zoals weergegeven in Tabel 5
hieronder: de ADAS-Cog, een maat voor cognitie en de allesomvattende maatstaf ADCS-CGIC
(Alzheimer's Disease Cooperative Study-Clinician's Global Impression of Change).

Tabel 5

Dementie geassocieerd
ADAS-Cog
ADAS-Cog ADCS-CGIC ADCS-CGIC
met de ziekte van
Rivastigmine
Placebo
Rivastigmine
Placebo
Parkinson


ITT + RDO populatie
(n=329)
(n=161)
(n=329)
(n=165)


Gemiddelde basislijn ± SD
23,8 ± 10.2
24,3 ± 10,5
n.v.t.
n.v.t.
Gemiddelde verandering
2,1 ± 8,2
-0,7 ± 7,5
3,8 ± 1,4
4,3 ± 1,5
bij 24 weken ± SD
Aangepast

behandelingsverschil
2,881
n.v.t.
p-waarde t.o.v. placebo
<0,0011
0,0072
ITT - LOCF populatie
(n=287)
(n=154)
(n=289)
(n=158)


Gemiddelde basislijn ± SD
24,0 ± 10,3
24,5 ± 10,6
n.v.t.
n.v.t.
Gemiddelde verandering
2,5 ± 8,4
-0,8 ± 7,5
3,7 ± 1,4
4,3 ± 1,5
bij 24 weken ± SD
Aangepast

behandelingsverschil
3,541
n.v.t.
p-waarde t.o.v. placebo
<0,0011
<0,0012
1 Gebaseerd op ANCOVA met behandeling en land als factoren en basislijn ADAS-Cog als
covariante. Een positieve verandering wijst op verbetering.
test
ITT: Intent-To-Treat; RDO: Retrieved Drop Outs; LOCF: Last Observation Carried Forward
Alhoewel een behandelingseffect is aangetoond in de gehele studiepopulatie, suggereren de gegevens
een groter behandelingseffect ten opzichte van placebo in de subgroep van patiënten met matige
dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson. Evenzo werd er een groter behandelingseffect
waargenomen bij parkinsonpatiënten met visuele hallucinaties (zie Tabel 6).

Tabel 6

Dementie geassocieerd
ADAS-Cog
ADAS-Cog
ADAS-Cog
ADAS-Cog
met de ziekte van
Rivastigmine
Placebo
Rivastigmine
Placebo
Parkinson



Patiënten met visuele
Patiënten zonder visuele
hallucinaties
hallucinaties



ITT + RDO populatie
(n=107)
(n=60)
(n=220)
(n=101)


Gemiddelde basislijn ± SD
25,4 ± 9,9
27,4 ± 10,4
23,1 ± 10,4
22,5 ± 10,1
Gemiddelde verandering
1,0 ± 9,2
-2,1 ± 8,3
2,6 ± 7,6
0,1 ± 6,9
bij 24 weken ± SD
Aangepast

behandelingsverschil
4,271
2,091
p-waarde t.o.v. placebo
0,0021
0,0151

Patiënten met matige
Patiënten met lichte
dementie (MMSE 10-17)
dementie (MMSE 18-24)



ITT + RDO populatie
(n=87)
(n=44)
(n=237)
(n=115)


Gemiddelde basislijn ± SD
32,6 ± 10,4
33,7 ± 10,3
20,6 ± 7,9
20,7 ± 7,9
Gemiddelde verandering
2,6 ± 9,4
-1,8 ± 7,2
1,9 ± 7,7
-0,2 ± 7,5
bij 24 weken ± SD
Aangepast

behandelingsverschil
4,731
2,141
p-waarde t.o.v. placebo
0,0021
0,0101

1 Gebaseerd op ANCOVA met behandeling en land als factoren en basislijn ADAS-Cog als
covariante. Een positieve verandering wijst op verbetering.
ITT: Intent-To-Treat; RDO: Retrieved Drop Outs
Het Europees Geneesmiddelenbureau heeft besloten af te zien van de verplichting voor de fabrikant
om de resultaten in te dienen van onderzoek met Rivastigmine in alle subgroepen van pediatrische
patiënten voor de behandeling van dementie bij de ziekte van Alzheimer en van dementie bij patiënten
met de idiopatische ziekte van Parkinson (zie rubriek 4.2 voor informatie over pediatrisch gebruik).

5.2 Farmacokinetische eigenschappen
Absorptie
Rivastigmine wordt snel en volledig geabsorbeerd. Maximale plasmaconcentraties worden binnen
ongeveer 1 uur bereikt. Als gevolg van de interactie van rivastigmine met het doelenzym is de
toename in de biologische beschikbaarheid circa 1,5 maal hoger dan verwacht wordt op basis van de
toename in de dosis. De absolute biologische beschikbaarheid na een dosis van 3 mg bedraagt circa
36%±13%. Toediening van rivastigmine met voedsel vertraagt de absorptie (tmax) met 90 min en
verlaagt de Cmax en doet de AUC toenemen met ongeveer 30%.
Eiwitbinding van rivastigmine is ongeveer 40%. Het gaat gemakkelijk door de bloed-hersenbarrière en
heeft een schijnbaar verdelingsvolume variërend van 1,8-2,7 l/kg.
Biotransformatie
Rivastigmine wordt snel en uitgebreid gemetaboliseerd (halfwaardetijd in plasma circa 1 uur),
voornamelijk via cholinesterase-gemedieerde hydrolyse tot de gedecarbamylateerde metaboliet. In
vitro vertoont deze metaboliet een minimale remming van acetylcholinesterase (<10%).
Gebaseerd op in vitro studies wordt er geen farmacokinetische interactie verwacht met
geneesmiddelen die door de volgende cytochroom-iso-enzymen worden gemetaboliseerd: CYP1A2,
CYP2D6, CYP3A4/5, CYP2E1, CYP2C9, CYP2C8, CYP2C19 of CYP2B6. Gebaseerd op het bewijs
van dierexperimentele studies zijn de belangrijkste cytochroom P450 isoenzymen minimaal betrokken
bij de metabolisatie van rivastigmine. De totale plasmaklaring van rivastigmine was ongeveer
130 l/uur na een intraveneuze dosis van 0,2 mg en verminderde tot 70 l/uur na een intraveneuze dosis
van 2,7 mg.
Eliminatie
Onveranderd rivastigmine wordt niet in de urine aangetroffen; renale excretie van de metabolieten is
de belangrijkste eliminatieroute. Na toediening van C14-rivastigmine, was de renale eliminatie snel en
vrijwel volledig (>90%) binnen 24 uur. Minder dan 1% van de toegediende dosis wordt in de faeces
uitgescheiden. Er vindt geen accumulatie van rivastigmine of van de gedecarbamylateerde metaboliet
plaats bij patiënten met de ziekte van Alzheimer.
Een populatie-farmacokinetische analyse toonde aan dat nicotinegebruik de orale klaring van
rivastigmine met 23% verhoogt bij patiënten met de ziekte van Alzheimer (n=75 rokers en
549 niet-rokers) na orale doseringen rivastigmine capsules van maximaal 12 mg/dag.
Oudere personen
Hoewel de biologische beschikbaarheid van rivastigmine hoger is bij ouderen dan bij jonge gezonde
vrijwilligers, lieten studies bij patiënten met de ziekte van Alzheimer in leeftijd variërend van 50 tot
92 jaar geen verschil zien in de biologische beschikbaarheid met het vorderen van de leeftijd.
Leverinsufficiëntie
De Cmax van rivastigmine was ongeveer 60% hoger en de AUC van rivastigmine was meer dan
tweemaal zo hoog bij personen met lichte tot matige leverinsufficiëntie dan bij gezonde personen.
Nierinsufficiëntie
Cmax en AUC van rivastigmine waren meer dan tweemaal zo hoog bij personen met matige
nierinsufficiëntie vergeleken met gezonde personen; er waren echter geen veranderingen in Cmax en
AUC van rivastigmine gevonden bij personen met een ernstige nierinsufficiëntie.

5.3 Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
Studies met betrekking tot de toxiciteit bij herhaalde dosering bij ratten, muizen en honden leverden
alleen effecten op geassocieerd met een versterkte farmacologische actie. Er werd geen toxiciteit in het
doelorgaan waargenomen. Door de gevoeligheid van de gebruikte diermodellen konden er geen
veiligheidsgrenzen voor blootstelling bij de mens worden bereikt.
Rivastigmine was niet mutageen in een standaardreeks van in vitro- en in vivo testen, behalve in een
onderzoek naar chromosomale afwijkingen in humane perifere lymfocyten bij een dosis van 104 maal
de maximale klinische blootstelling. De in vivo micronucleus test was negatief. Tevens toonde de
belangrijkste metaboliet NAP226-90 geen genotoxisch potentieel.
Er zijn geen aanwijzingen van carcinogeniteit gevonden in studies bij muizen en ratten met de
maximale tolereerbare dosis, hoewel de blootstelling aan rivastigmine en de metabolieten lager was
dan de humane blootstelling. Wanneer deze in overeenstemming gebracht werd met het
maximale aanbevolen dosis bij de mens van 12 mg/dag; wanneer men dit echter vergelijkt met de
maximale dosis bij de mens, werd ongeveer het zesvoudige bereikt in dieren.
Bjjdieren passeert rivastigmine de placenta en wordt het uitgescheiden in de melk. Orale studies bij
zwangere ratten en konijnen gaven geen aanwijzing van een teratogeen potentieel van rivastigmine. In
orale studies met mannelijke en vrouwelijke ratten zijn geen nadelige effecten waargenomen van
rivastigmine op de vruchtbaarheid of het voortplantingsvermogen bij ofwel de oudergeneratie ofwel
de nakomelingen.
Een mogelijkheid op lichte oog-/mucosale irritatie werd aangetoond in een studie met konijnen.
6.
FARMACEUTISCHE GEGEVENS

6.1 Lijst van hulpstoffen

Rivastigmine Sandoz 1,5 mg harde capsules:
Omhulsel van capsule:
-
Gelatine
-
Titaandioxide (E171)
-
Geel ijzeroxide (E172)
Vulling van capsule:
-
Microkristallijne cellulose
-
Magnesiumstearaat
-
Hypromellose
-
Watervrij colloïdaal siliciumdioxide
Drukinkt:
-
Schellak
-
Rood ijzeroxide (E172)
Rivastigmine Sandoz 3 mg en 6 mg harde capsules:
Omhulsel van capsule:
-
Gelatine
-
Titaandioxide (E171)
-
Geel ijzeroxide (E172)
-
Rood ijzeroxide (E172)
Vulling van capsule:
-
Microkristallijne cellulose
-
Magnesiumstearaat
-
Hypromellose
-
Watervrij colloïdaal siliciumdioxide
Drukinkt:
-
Schellak
-
Rood ijzeroxide (E172)
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg harde capsules:
-
Gelatine
-
Titaandioxide (E171)
-
Geel ijzeroxide (E172)
-
Rood ijzeroxide (E172)
Vulling van capsule:
-
Microkristallijne cellulose
-
Magnesiumstearaat
-
Hypromellose
-
Watervrij colloïdaal siliciumdioxide
Drukinkt:
-
Schellak
-
Titaandioxide (E171)

6.2 Gevallen van onverenigbaarheid
Niet van toepassing.

6.3 Houdbaarheid
5 jaar

6.4 Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren beneden 30°C.

6.5 Aard en inhoud van de verpakking
-
Een blisterverpakking van heldere PVC houder met blauwe omhullende folie met 14 capsules.
Elke doos bevat 2, 4 of 8 doordrukstrips.
-
HDPE flessen met plastic sluiting met inductie binnenverzegeling. Elke fles bevat 250 capsules.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.

6.6 Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen
Geen bijzondere vereisten.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
8.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
Rivastigmine Sandoz 1,5 mg harde capsules:
EU/1/09/599/001
EU/1/09/599/002
EU/1/09/599/003
EU/1/09/599/004
EU/1/09/599/005
EU/1/09/599/006
EU/1/09/599/007
EU/1/09/599/008
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg harde capsules:
EU/1/09/599/009
EU/1/09/599/010
EU/1/09/599/011
EU/1/09/599/012
Rivastigmine Sandoz 6 mg harde capsules:
EU/1/09/599/013
EU/1/09/599/014
EU/1/09/599/015
EU/1/09/599/016
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 11/12/2009
Datum van eerste verlenging: 11/07/2014

10. DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 2 mg/ml drank
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke ml bevat rivastigminewaterstoftartraat overeenkomend met 2 mg rivastigmine.
Hulpstof met bekend effect
Elke ml bevat 1 mg natriumbenzoaat.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
Drank
Heldere, gele oplossing.
4.
KLINISCHE GEGEVENS

4.1 Therapeutische indicaties
Symptomatische behandeling van lichte tot matig ernstige dementie bij de ziekte van Alzheimer.
Symptomatische behandeling van lichte tot matig ernstige dementie bij patiënten met idiopatische
ziekte van Parkinson.

4.2 Dosering en wijze van toediening
De start van en het toezicht op de behandeling dient te geschieden door een arts met ervaring in de
diagnose en behandeling van dementie bij de ziekte van Alzheimer of geassocieerd met de ziekte van
Parkinson. De diagnose dient gesteld te worden aan de hand van de huidige richtlijnen. De
behandeling met rivastigmine mag slechts gestart worden als er een verzorger beschikbaar is, die
regelmatig de geneesmiddelinname door de patiënt bewaakt.
Dosering
Rivastigmine drank dient tweemaal daags te worden toegediend, bij het ontbijt en de avondmaaltijd.
De voorgeschreven hoeveelheid drank dient met behulp van de bijgeleverde doseerspuit uit de fles
genomen te worden. Rivastigmine drank kan direct uit de spuit worden ingeslikt. Rivastigmine drank
en rivastigmine capsules mogen bij gelijke doses uitgewisseld worden.
Startdosis
1,5 mg tweemaal daags.
Dosistitratie
De startdosis is tweemaal daags 1,5 mg. Wanneer deze dosering na minimaal twee weken behandeling
goed verdragen wordt, kan de dosis verhoogd worden tot tweemaal daags 3 mg. Verdere verhogingen
tot 4,5 mg en vervolgens 6 mg tweemaal daags zijn mede afhankelijk van het goed verdragen worden
van de huidige dosis en kunnen worden overwogen na minimaal twee weken behandeling bij die
dosis.
een verergering van extrapyramidale symptomen (b.v. tremor) tijdens de behandeling worden
waargenomen bij patiënten met dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson, kunnen zij
reageren op het overslaan van één of meerdere doses. Wanneer de bijwerkingen aanhouden, dient de
dagelijkse dosis tijdelijk verminderd te worden tot de voorheen goed verdragen dosis of dient de
behandeling beëindigd te worden.
Onderhoudsdosis
De werkzame dosis is tweemaal daags 3 tot 6 mg. Om een maximaal therapeutisch effect te bereiken
dienen patiënten te worden ingesteld op de hoogste door hen goed verdragen dosis. De aanbevolen
maximale dagelijkse dosis is tweemaal daags 6 mg.
De onderhoudsbehandeling kan voortgezet worden zo lang er een therapeutisch voordeel voor de
patiënt bestaat. Daarom dient het klinisch voordeel van rivastigmine regelmatig opnieuw geëvalueerd
te worden, met name bij patiënten die behandeld worden met doseringen lager dan tweemaal daags
3 mg. Indien na 3 maanden onderhoudsbehandeling, de mate van achteruitgang in
dementiesymptomen niet positief veranderd is, dient de behandeling beëindigd te worden. Indien er
geen bewijs meer aanwezig is van een therapeutisch effect, dient het stopzetten van de therapie ook
overwogen te worden.
De individuele respons op rivastigmine kan niet voorspeld worden. Er werd echter een groter
behandelingseffect waargenomen bij parkinsonpatiënten met matige dementie. Evenzo werd er een
groter effect waargenomen bij parkinsonpatiënten met visuele hallucinaties (zie rubriek 5.1).
Het effect van de behandeling is niet onderzocht in placebo-gecontroleerde studies, die langer duurden
dan 6 maanden.
Opnieuw starten van de therapie
Wanneer de behandeling langer dan drie dagen is onderbroken, dient deze opnieuw te worden gestart
met 1,5 mg tweemaal daags. Dosistitratie dient dan te worden uitgevoerd zoals hierboven beschreven.
Gestoorde nier- of leverfunctie
Er is geen dosisaanpassing nodig bij patiënten met een licht tot matig gestoorde nier- of leverfunctie.
Echter, gezien de toegenomen blootstelling bij deze populaties, dienen de doseringsaanbevelingen om
te titreren tot de individuele verdraagbaarheid nauwgezet te worden gevolgd, omdat patiënten met een
klinisch significante gestoorde nier- of leverfunctie meer dosisafhankelijke bijwerkingen zouden
kunnen ervaren.
Patiënten met ernstige leverinsufficiëntie zijn niet onderzocht; rivastigmine drank kan echter worden
gebruikt in deze patiëntenpopulatie mits nauwkeurige controle wordt uitgevoerd
(zie rubrieken 4.4 en 5.2).
Pediatrische patiënten
Er is geen relevante toepassing van Rivastigmine bij pediatrische patiënten voor de behandeling van
de ziekte van Alzheimer.

4.3 Contra-indicaties
Het gebruik van dit geneesmiddel is gecontra-indiceerd bij patiënten met bekende overgevoeligheid
voor de werkzame stof rivastigmine, voor andere carbamaatderivaten of voor een van de in rubriek 6.1
vermelde hulpstoffen.
Eerdere geschiedenis van reacties op de toedieningsplaats die wijzen op allergische contactdermatitis
bij rivastigminepleisters (zie rubriek 4.4).

De incidentie en ernst van bijwerkingen nemen in het algemeen toe met hogere doseringen. Wanneer
de behandeling langer dan drie dagen is onderbroken, dient deze opnieuw te worden gestart met
1,5 mg tweemaal daags om de kans op bijwerkingen (b.v. braken) te verminderen.
Huidreacties op de aanbrengplaats kunnen voorkomen met rivastigminepleisters en zijn meestal van
lichte tot matige intensiteit. Deze reacties zijn op zichzelf niet een indicatie van sensibilisering.
Het gebruik van rivastigminepleisters kan echter leiden tot allergische contactdermatitis.
Allergische contactdermatitis moet worden vermoed indien reacties op de aanbrengplaats zich
verspreiden buiten de pleistergrootte, als er aanwijzingen zijn van een meer intense lokale reactie
(zoals toename van erytheem, oedeem, papels, blaasjes) en als de symptomen niet significant
verbeteren binnen 48 uur na verwijdering van de pleister. In deze gevallen moet de behandeling
worden stopgezet (zie rubriek 4.3).
Patiënten die reacties op de toedieningsplaats krijgen die wijzen op allergische contactdermatitis voor
rivastigminepleisters en die nog steeds behandeling met rivastigmine nodig hebben, dienen alleen
omgezet te worden op orale rivastigmine na negatieve allergietesten en onder streng medisch toezicht.
Het is mogelijk dat sommige patiënten die gesensibiliseerd geraakt zijn voor rivastigmine door
blootstelling aan rivastigminepleisters niet in staat zijn om rivastigmine te gebruiken in welke vorm
dan ook.
Er zijn zeldzame postmarketingmeldingen van patiënten die allergische dermatitis (verspreid) ervoeren
bij toediening van rivastigmine, ongeacht de wijze van toediening (oraal, transdermaal). In deze
gevallen moet de behandeling worden stopgezet (zie rubriek 4.3).
Patiënten en zorgverleners dienen dienovereenkomstig geïnstrueerd te worden.
Dosistitratie: bijwerkingen (b.v. hypertensie en hallucinaties bij patiënten met Alzheimer dementie en
verergering van extrapyramidale symptomen, in het bijzonder tremor, bij patiënten met dementie
geassocieerd met de ziekte van Parkinson) zijn waargenomen kort na dosisverhoging. Ze kunnen
reageren op een verlaging van de dosis. In andere gevallen werd rivastigmine stopgezet (zie
rubriek 4.8).
Gastrointestinale stoornissen zoals misselijkheid, braken en diarree zijn dosisgerelateerd en kunnen
zich voordoen, in het bijzonder wanneer de behandeling wordt gestart en/of de dosis wordt verhoogd
(zie rubriek 4.8). Deze bijwerkingen komen vaker voor bij vrouwen. Patiënten die die klachten of
symptomen vertonen van dehydratie als gevolg van langdurig braken of diarree, kunnen onder
controle worden gehouden door intraveneuze vloeistof toe te dienen en de dosis te verlagen of te
staken, wanneer dit direct opgemerkt en behandeld wordt. Dehydratie kan ernstige gevolgen hebben.
Patiënten met de ziekte van Alzheimer kunnen gewicht verliezen. Cholinesteraseremmers, waaronder
rivastigmine, worden in verband gebracht met gewichtsverlies bij deze patiënten. Het gewicht van de
patiënt dient tijdens de behandeling gecontroleerd te worden.
In geval van ernstig braken geassocieerd met de behandeling met rivastigmine, moet een geschikte
aanpassing van de dosering doorgevoerd worden zoals aanbevolen in rubriek 4.2. Enkele gevallen van
ernstig braken werden geassocieerd met oesofagusruptuur (zie rubriek 4.8). Zulke gevallen leken
voornamelijk voor te komen na verhoging van de dosis of bij hogere doses rivastigmine.
Voorzichtigheid is geboden wanneer rivastigmine gebruikt wordt bij patiënten met sick sinus-
syndroom of met geleidingsstoornissen (sinoatriaal blok, atrioventriculair blok) (zie rubriek 4.8).
Rivastigmine kan bradycardie veroorzaken, wat een risicofactor is voor het optreden van torsade de
pointes, voornamelijk bij patiënten met risicofactoren. Voorzichtigheid is geboden bij patiënten met
een hoger risico op het ontwikkelen van torsade de pointes; bijvoorbeeld degenen met
hypokaliëmie of hypomagnesiëmie of bij gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen waarvan het bekend
is dat ze QT-verlenging en/of torsade de pointes induceren (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
Rivastigmine kan de maagzuursecretie verhogen. Voorzichtigheid is geboden bij de behandeling van
patiënten met actieve maag- of duodenumzweren of patiënten die gepredisponeerd zijn voor dergelijke
aandoeningen.
Cholinesteraseremmers moeten met voorzichtigheid voorgeschreven worden aan patiënten met een
geschiedenis van astma of obstructieve longziekten.
Cholinerge stoffen kunnen urinewegobstructie en convulsies doen ontstaan of verergeren.
Voorzichtigheid wordt aanbevolen bij de behandeling van patiënten met een predispositie voor
dergelijke ziekten.
Eén van de bestanddelen van Rivastigmine drank is natriumbenzoaat. Benzoëzuur is mild irriterend
voor huid, ogen en slijmvliezen.
Het gebruik van rivastigmine door patiënten met ernstige dementie bij de ziekte van Alzheimer of
geassocieerd met de ziekte van Parkinson, andere vormen van dementie of andere vormen van
geheugenfunctiestoornissen (bijvoorbeeld leeftijdgerelateerde cognitieve afname) zijn niet onderzocht
en gebruik bij deze patiëntenpopulaties wordt daarom niet aanbevolen.
Evenals bij andere cholinomimetica kan rivastigmine extrapyramidale symptomen verergeren of
induceren. Verslechtering (inclusief bradykinesie, dyskinesie, loopstoornis) en een toename in
incidentie of intensiteit van tremor is waargenomen bij patiënten met dementie geassocieerd met de
ziekte van Parkinson (zie rubriek 4.8). Deze voorvallen hebben in enkele gevallen geleid tot het
beëindigen van de behandeling met rivastigmine (b.v. beëindiging als gevolg van tremor 1,7% met
rivastigmine ten opzichte van 0% met placebo). Klinisch toezicht wordt aanbevolen voor deze
bijwerkingen.
Speciale populaties
Patiënten met een klinisch significant gestoorde nier- en leverfunctie zouden meer bijwerkingen
kunnen ervaren (zie rubrieken 4.4 en 5.2). De doseringsaanbevelingen om te titreren overeenkomstig
de individuele verdraagbaarheid moeten nauwkeurig worden opgevolgd. Patiënten met ernstige
leverinsufficiëntie zijn niet onderzocht. Rivastigmine kan echter worden gebruikt in deze
patiëntenpopulatie en nauwgezette controle is nodig.
Patiënten met een lichaamsgewicht onder de 50 kg kunnen meer bijwerkingen ervaren en zullen
waarschijnlijk eerder geneigd zijn de behandeling te staken als gevolg van bijwerkingen.
Rivastigmine Sandoz bevat benzoaatzout en natrium
Dit geneesmiddel bevat 1 mg natriumbenzoaat in elke ml drank.
Dit geneesmiddel bevat minder dan 1 mmol (23 mg) natrium per ml drank, dat wil zeggen dat het in
wezen `natriumvrij' is.

4.5 Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Als cholinesteraseremmer kan rivastigmine de effecten van succinylcholine-achtige spierrelaxantia
tijdens de anesthesie versterken. Voorzichtigheid is geboden bij de keuze van anesthetica. Indien
nodig kunnen doseringsaanpassingen of tijdelijk staken van de behandeling worden overwogen.
Met het oog op de farmacodynamische effecten en de mogelijke additieve effecten dient rivastigmine
niet gelijktijdig gegeven te worden met andere cholinomimetische middelen. Rivastigmine zou de
activiteit van anticholinerge geneesmiddelen (bv. oxybutynine, tolterodine) kunnen beïnvloeden.
gecombineerde gebruik van verschillende bèta-blokkers (waaronder atenolol) en rivastigmine.
Verwacht wordt dat cardiovasculaire bèta-blokkers geassocieerd zijn met het grootste risico, maar
er zijn ook meldingen ontvangen bij patiënten die andere bèta-blokkers gebruikten. Daarom dient
voorzichtigheid te worden betracht wanneer rivastigmine wordt gecombineerd met bèta-blokkers
en ook andere bradycardiemiddelen (bv. klasse III-antiaritmica, calciumkanaalantagonisten,
digitalis-glycoside, pilocarpine).
Aangezien bradycardie een risicofactor vormt bij het optreden van torsade de pointes, dient
voorzichtigheid te worden betracht bij gebruik van de combinatie van rivastigmine met 'torsade de
pointes'-inducerende geneesmiddelen zoals antipsychotica, d.w.z. sommige fenothiazinen
(chloorpromazine, levomepromazine), benzamiden (sulpiride, sultopride, amisulpride, tiapride,
veralipride), pimozide, haloperidol, droperidol, cisapride, citalopram, difemanil, erytromycine IV,
halofantrine, mizolastine, methadon, pentamidine en moxifloxacine, en kan ook klinische controle
(ECG) nodig zijn.
Er werd geen farmacokinetische interactie waargenomen tussen rivastigmine en digoxine, warfarine,
diazepam of fluoxetine in studies bij gezonde vrijwilligers. De verlenging van de protrombinetijd
geïnduceerd door warfarine wordt niet beïnvloed door de toediening van rivastigmine. Er werden geen
ongunstige effecten op de cardiale geleiding waargenomen na gelijktijdige toediening van digoxine en
rivastigmine.
Gezien het metabolisme van rivastigmine, zijn metabole interacties met andere geneesmiddelen niet
waarschijnlijk, hoewel rivastigmine het butyrylcholinesterase gemedieerde metabolisme van andere
middelen zou kunnen remmen.

4.6 Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Bij drachtige dieren passeerden rivastigmine en /of metabolieten de placenta. Het is niet bekend of dit
ook bij de mens gebeurt. Er zijn geen klinische gegevens over gevallen van gebruik tijdens de
zwangerschap voorhanden. Bij peri-/postnatale studies bij ratten werd een verlengde drachttijd gezien.
Rivastigmine dient niet tijdens de zwangerschap te worden gebruikt tenzij strikt noodzakelijk.
Borstvoeding
Bij dieren wordt rivastigmine uitgescheiden in de melk. Het is niet bekend of rivastigmine bij de mens
wordt uitgescheiden in de moedermelk. Daarom mogen vrouwen die met rivastigmine worden
behandeld geen borstvoeding geven.
Vruchtbaarheid
Er werden geen nadelige effecten van rivastigmine waargenomen op de vruchtbaarheid of het
voortplantingsvermogen bij ratten (zie rubriek 5.3). De effecten van rivastigmine op de vruchtbaarheid
bij de mens zijn niet bekend.

4.7 Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
De ziekte van Alzheimer kan een geleidelijke vermindering van de rijvaardigheid veroorzaken, of het
vermogen om machines te gebruiken in gevaar brengen. Tevens kan rivastigmine duizeligheid en
slaperigheid induceren, voornamelijk bij de start van de behandeling of bij een dosisverhoging. Als
gevolg hiervan heeft rivastigmine geringe tot matige invloed op de rijvaardigheid en op het vermogen
om machines te bedienen. Daarom dient de behandelende arts routinematig te evalueren of patiënten
met dementie bij gebruik van rivastigmine in staat zijn om auto te blijven rijden of ingewikkelde
machines te bedienen.

Samenvatting van het veiligheidsprofiel
De meest frequent gemelde bijwerkingen (ADR's) zijn gastrointestinale bijwerkingen met inbegrip
van misselijkheid (38%) en braken (23%), met name tijdens titratie. Vrouwelijke patiënten in klinische
studies waren gevoeliger voor gastrointestinale bijwerkingen en gewichtsverlies dan mannelijke
patiënten.
Getabelleerde lijst van bijwerkingen
Bijwerkingen in Tabel 1 en Tabel 2 zijn gerangschikt naar systeem/orgaanklassen volgens MedDRA
en frequentie. De frequenties zijn gedefinieerd, gebruikmakend van de volgende afspraak: zeer vaak
(>1/10); vaak (>1/100, <1/10); soms (>1/1.000, <1/100); zelden (>1/10.000, <1/1.000); zeer zelden
(<1/10.000); niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).
De volgende bijwerkingen in Tabel 1 komen voort uit de behandeling met rivastigmine van patiënten
met dementie bij de ziekte van Alzheimer.

Tabel 1

Infecties en parasitaire aandoeningen
Zeer zelden
Urineweginfecties
Voedings- en stofwisselingsstoornissen
Zeer vaak
Anorexie
Vaak
Verminderde eetlust
Niet bekend
Dehydratatie
Psychische stoornissen
Vaak
Agitatie
Vaak
Verwarring
Vaak
Angst
Vaak
Nachtmerries
Soms
Slapeloosheid
Soms
Depressie
Zeer zelden
Hallucinaties
Niet bekend
Agressie, rusteloosheid
Zenuwstelselaandoeningen
Zeer vaak
Duizeligheid
Vaak
Hoofdpijn
Vaak
Slaperigheid
Vaak
Tremor
Soms
Syncope
Zelden
Epileptische aanvallen
Zeer zelden
Extrapyramidale symptomen (inclusief verergering van
ziekte van Parkinson)
Hartaandoeningen
Zelden
Angina pectoris
Zeer zelden
Hartaritmieën (b.v. bradycardie, atrioventriculair blok,
atriumfibrilleren en tachycardie)
Niet bekend
Sick sinus syndroom
Bloedvataandoeningen
Zeer zelden
Hypertensie
Zeer vaak
Misselijkheid
Zeer vaak
Braken
Zeer vaak
Diarree
Vaak
Buikpijn en dyspepsie
Zelden
Maag- en darmulceraties
Zeer zelden
Gastrointestinale bloedingen
Zeer zelden
Pancreatitis
Niet bekend
Enkele gevallen van ernstig braken werden geassocieerd
met oesofagusruptuur (zie rubriek 4.4)
Lever- en galaandoeningen
Soms
Verhoogde leverfunctietesten
Niet bekend
Hepatitis
Huid- en onderhuidaandoeningen
Vaak
Hyperhidrose
Zelden
Huiduitslag
Niet bekend
Pruritus, allergische dermatitis (verspreid)
Algemene aandoeningen en

toedieningsplaatsstoornissen
Vaak
Vermoeidheid en asthenie
Vaak
Malaise
Soms
Vallen
Onderzoeken
Vaak
Gewichtsverlies
De volgende additionele bijwerkingen zijn waargenomen met rivastigmine pleisters voor transdermaal
gebruik: delirium, koorts, verminderde eetlust, urine-incontinentie (vaak), psychomotorische
hyperactiviteit (soms), erytheem, urticaria, blaasjes, allergische dermatitis (niet bekend).
Tabel 2 geeft de bijwerkingen weer die gemeld zijn gedurende klinische studies die uitgevoerd zijn bij
patiënten met dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson, behandeld met rivastigmine
capsules.

Tabel 2

Voedings- en stofwisselingsstoornissen
Vaak
Verminderde eetlust
Vaak
Dehydratie
Psychische stoornissen
Vaak
Slapeloosheid
Vaak
Angst
Vaak
Rusteloosheid
Vaak
Hallucinatie, visueel
Vaak
Depressie
Niet bekend
Agressie
Zeer vaak
Tremor
Vaak
Duizeligheid
Vaak
Slaperigheid
Vaak
Hoofdpijn
Vaak
Ziekte van Parkinson (verergering)
Vaak
Bradykinesie
Vaak
Dyskinesie
Vaak
Hypokinesie
Vaak
Tandradfenomeen
Soms
Dystonie
Hartaandoeningen
Vaak
Bradycardie
Soms
Atriumfibrilleren
Soms
Atrioventriculair blok
Niet bekend
Sick sinus syndroom
Bloedvataandoeningen
Vaak
Hypertensie
Zelden
Hypotensie

Maagdarmstelselaandoeningen
Zeer vaak
Misselijkheid
Zeer vaak
Braken
Vaak
Diarree
Vaak
Buikpijn en dyspepsie
Vaak
Speekselhypersecretie
Lever- en galaandoeningen
Niet bekend
Hepatitis
Huid- en onderhuidaandoeningen
Vaak
Hyperhidrose
Niet bekend
Allergische dermatitis (verspreid)
Algemene aandoeningen en

toedieningsplaatsstoornissen
Zeer vaak
Vallen
Vaak
Vermoeidheid en asthenie
Vaak
Loopstoornis
Vaak
Parkinsonloop
De volgende bijkomende bijwerking is waargenomen in een studie bij patiënten met dementie
geassocieerd met de ziekte van Parkinson, die behandeld werden met rivastigminepleisters voor
transdermaal gebruik: agitatie (vaak).
Tabel 3 vermeldt het aantal en percentage patiënten uit de specifieke klinische studie van 24 weken
uitgevoerd met rivastigmine bij patiënten met dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson met
vooraf gedefinieerde bijwerkingen die een verergering van de parkinsonsymptomen kunnen
weerspiegelen.


Vooraf gedefinieerde bijwerkingen, die een
Rivastigmine
Placebo
verergering van parkinsonsymptomen kunnen
n (%)
n (%)
weerspiegelen bij patiënten met dementie geassocieerd
met de ziekte van Parkinson
Totaal aantal patiënten bestudeerd
362 (100)
179 (100)
Totaal aantal patiënten met vooraf gedefinieerde
99 (27,3)
28 (15,6)
bijwerkingen
Tremor
37 (10,2)
7 (3,9)
Vallen
21 (5,8)
11 (6,1)
Ziekte van Parkinson (verergering)
12 (3,3)
2 (1,1)
Speekselhypersecretie
5 (1,4)
0
Dyskinesie
5 (1,4)
1 (0,6)
Parkinsonisme
8 (2,2)
1 (0,6)
Hypokinesie
1 (0,3)
0
Bewegingsstoornis
1 (0,3)
0
Bradykinesie
9 (2,5)
3 (1,7)
Dystonie
3 (0,8)
1 (0,6)
Loopstoornis
5 (1,4)
0
Spierstijfheid
1 (0,3)
0
Balansstoornis
3 (0,8)
2 (1,1)
Skeletspierstijfheid
3 (0,8)
0
Stijfheid
1 (0,3)
0
Motoriekstoornissen
1 (0,3)
0
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico's van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.

4.9 Overdosering
Symptomen
De meeste gevallen van onopzettelijke overdosering zijn niet geassocieerd met enige klinische tekenen
of symptomen en bijna alle betreffende patiënten zetten de behandeling met rivastigmine 24 uur na de
overdosering voort.
Cholinerge toxiciteit is gemeld met muscarine-achtige symptomen die waargenomen zijn bij matig
ernstige vergiftigingen, zoals miose, blozen, spijsverteringsstoornissen waaronder buikpijn,
misselijkheid, overgeven en diarree, bradycardie, bronchospasmen en toename van bronchiale
secreties, hyperhidrose en urine en/of fecale incontinentie, tranenvloed, hypotensie en
speekselhypersecretie.
In meer ernstige gevallen kunnen zich nicotine-achtige effecten ontwikkelen, zoals spierzwakte,
fasciculaties, toevallen en respiratoir arrest met een mogelijk fatale afloop.
Er zijn ook postmarketingmeldingen van duizeligheid, tremor, hoofdpijn, slaperigheid, verwardheid,
hypertensie, hallucinaties en malaise.
Behandeling
Aangezien rivastigmine een plasmahalfwaardetijd heeft van ongeveer 1 uur en een
acetylcholinesterase-inhibitieduur heeft van ongeveer 9 uur, wordt aangeraden om in gevallen van
asymptomatische overdosering gedurende de volgende 24 uur geen verdere dosis van rivastigmine toe
te dienen. Bij een overdosering die gepaard gaat met ernstige misselijkheid en braken dient het
bijwerkingen dient gegeven te worden indien dit noodzakelijk geacht wordt.
Bij een massale overdosering kan atropine gebruikt worden. Een initiële dosis van 0,03 mg/kg
intraveneus atropinesulfaat wordt aanbevolen, gevolgd door doses gebaseerd op de klinische respons.
Het gebruik van scopolamine als antidotum wordt niet aanbevolen.
5.
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN

5.1 Farmacodynamische eigenschappen
Farmacotherapeutische categorie: psychoanaleptica, anticholinesterases, ATC-code: N06DA03.
Rivastigmine is een acetyl- en butyrylcholinesteraseremmer van het carbamaat-type, waarvan wordt
verondersteld dat het de cholinerge neurotransmissie vergemakkelijkt door het vertragen van de
afbraak van acetylcholine, dat vrijkomt uit functioneel intacte cholinerge neuronen. Rivastigmine kan
daarom een verbeterend effect hebben op cholinerg-gemedieerde cognitieve gebreken bij dementie,
die geassocieerd worden met de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson.
Rivastigmine reageert met de doelenzymen door de vorming van een covalent gebonden complex,
waardoor de enzymen tijdelijk worden geïnactiveerd. Een orale dosis van 3 mg verlaagt bij gezonde
jonge mannen de acetylcholinesterase (AChE) activiteit in de liquor cerebrospinalis met circa 40%
binnen de eerste 1,5 uur na toediening. De activiteit van het enzym keert ongeveer 9 uur nadat het
maximaal remmend effect werd bereikt weer terug naar de basiswaarde. Bij patiënten met de ziekte
van Alzheimer is de remming van AChE door rivastigmine in de liquor cerebrospinalis dosis-
afhankelijk en dit tot de hoogst geteste dosis, zijnde 6 mg tweemaal daags. Remming van
butyrylcholinesterase activiteit in de liquor cerebrospinalis bij 14 Alzheimer patiënten behandeld met
rivastigmine was vergelijkbaar met die van AChE.
Klinische studies bij dementie bij de ziekte van Alzheimer
De werkzaamheid van rivastigmine is aangetoond door gebruik te maken van drie onafhankelijke
domeinspecifieke bepalingsmethoden die periodiek uitgevoerd werden gedurende de 6 maanden
durende behandelingsperioden. Deze bepalingsmethoden omvatten de ADAS-Cog (Alzheimer's
Disease Assessment Scale - Cognitive subscale, een prestatiegerichte meting van de cognitie), de
CIBIC-Plus (Clinician's Interview Based Impression of Change-Plus, een uitgebreid globaal
onderzoek van de patiënt door de arts, daarbij rekening houdend met informatie die door de verzorger
wordt gegeven), en de PDS (Progressive Deterioration Scale, een door de verzorger vastgestelde
evaluatie van het vermogen van de patiënt om activiteiten van het dagelijks leven uit te voeren,
waaronder persoonlijke hygiëne, eten, aankleden, huishoudelijke taken zoals boodschappen doen, de
mogelijkheid zichzelf te oriënteren ten opzichte van de omgeving als mede de betrokkenheid bij
financiële zaken enz.).
De bestudeerde patiënten hadden een MMSE (Mini-Mental State Examination) score van 10-24.
De resultaten van twee studies met flexibele dosering van de drie belangrijke 26-weken durende
multicenter studies van patiënten met lichte tot matige ernstige vormen van de ziekte van Alzheimer,
die een klinisch relevante respons vertoonden, zijn samengevoegd en hieronder weergegeven in
Tabel 4. Klinisch relevante verbetering was in deze studies a priori gedefinieerd als minstens een
verbetering van 4 punten op de ADAS-Cog, een verbetering op de CIBIC-Plus, of minstens een
verbetering van 10% op de PDS.
Verder wordt in dezelfde tabel een post-hoc definitie gegeven voor respons. De secundaire definitie
van respons vereiste een verbetering van 4 punten of meer op de ADAS-Cog, geen verslechtering op
de CIBIC-Plus, en geen verslechtering op de PDS. De gemiddelde werkelijke dagelijkse dosering voor
de patiënten die reageerden in de 6-12 mg groep, overeenkomend met deze definitie, was 9,3 mg. Het
vergelijkingen van de resultaten met andere therapeutische middelen niet opgaan.

Tabel 4

Patiënten met een significante klinische respons (%)

ITT
LOCF
Mate van respons
Rivastigmine
Placebo
Rivastigmine
Placebo

6-
12 mg

6-
12 mg


N=473
N=472
N=379
N=444
ADAS-Cog: verbetering met
21***
12
25***
12
minstens 4 punten


CIBIC-Plus: verbetering
29***
18
32***
19
PDS: verbetering met minstens 10%
26***
17
30***
18
Minstens 4 punten verbetering op de
10*
6
12**
6
ADAS-Cog en geen verslechtering

op de CIBIC-Plus en PDS
*p<0,05, **p<0,01, ***p<0,001
ITT: Intent-To-Treat; LOCF: Last Observation Carried Forward
Klinische studies bij dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson
De werkzaamheid van rivastigmine bij dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson is
aangetoond in een 24-weken durende, multicenter, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde hoofdstudie
en de daarop volgende 24-weken durende, open-label extensiefase. De in deze studie geïncludeerde
patiënten hadden een MMSE (Mini-Mental State Examination) score van 10-24. Werkzaamheid is
aangetoond door gebruik te maken van twee onafhankelijke schalen, die werden geanalyseerd op vaste
intervallen gedurende de 6-maanden durende behandelingsperiode, zoals weergegeven in Tabel 5
hieronder: de ADAS-Cog, een maat voor cognitie en de allesomvattende maatstaf ADCS-CGIC
(Alzheimer's Disease Cooperative Study-Clinician's Global Impression of Change).

Tabel 5

Dementie geassocieerd
ADAS-Cog
ADAS-Cog ADCS-CGIC ADCS-CGIC
met de ziekte van
Rivastigmine
Placebo
Rivastigmine
Placebo
Parkinson


ITT + RDO populatie
(n=329)
(n=161)
(n=329)
(n=165)


Gemiddelde basislijn ± SD
23,8 ± 10.2
24,3 ± 10,5
n.v.t.
n.v.t.
Gemiddelde verandering
2,1 ± 8,2
-0,7 ± 7,5
3,8 ± 1,4
4,3 ± 1,5
bij 24 weken ± SD
Aangepast

behandelingsverschil
2,881
n.v.t.
p-waarde t.o.v. placebo
<0,0011
0,0072
ITT - LOCF populatie
(n=287)
(n=154)
(n=289)
(n=158)


Gemiddelde basislijn ± SD
24,0 ± 10,3
24,5 ± 10,6
n.v.t.
n.v.t.
Gemiddelde verandering
2,5 ± 8,4
-0,8 ± 7,5
3,7 ± 1,4
4,3 ± 1,5
bij 24 weken ± SD
Aangepast

behandelingsverschil
3,541
n.v.t.
p-waarde t.o.v. placebo
<0,0011
<0,0012
1 Gebaseerd op ANCOVA met behandeling en land als factoren en basislijn ADAS-Cog als
covariante. Een positieve verandering wijst op verbetering.
2 Gemakshalve worden gemiddelde data getoond, categoriale analyse uitgevoerd met de van Elteren
test
ITT: Intent-To-Treat; RDO: Retrieved Drop Outs; LOCF: Last Observation Carried Forward
een groter behandelingseffect ten opzichte van placebo in de subgroep van patiënten met matige
dementie geassocieerd met de ziekte van Parkinson. Evenzo werd er een groter behandelingseffect
waargenomen bij parkinsonpatiënten met visuele hallucinaties (zie Tabel 6).

Tabel 6

Dementie geassocieerd
ADAS-Cog
ADAS-Cog
ADAS-Cog
ADAS-Cog
met de ziekte van
Rivastigmine
Placebo
Rivastigmine
Placebo
Parkinson



Patiënten met visuele
Patiënten zonder visuele
hallucinaties
hallucinaties



ITT + RDO populatie
(n=107)
(n=60)
(n=220)
(n=101)


Gemiddelde basislijn ± SD
25,4 ± 9,9
27,4 ± 10,4
23,1 ± 10,4
22,5 ± 10,1
Gemiddelde verandering
1,0 ± 9,2
-2,1 ± 8,3
2,6 ± 7,6
0,1 ± 6,9
bij 24 weken ± SD
Aangepast

behandelingsverschil
4,271
2,091
p-waarde t.o.v. placebo
0,0021
0,0151

Patiënten met matige
Patiënten met lichte
dementie (MMSE 10-17)
dementie (MMSE 18-24)



ITT + RDO populatie
(n=87)
(n=44)
(n=237)
(n=115)


Gemiddelde basislijn ± SD
32,6 ± 10,4
33,7 ± 10,3
20,6 ± 7,9
20,7 ± 7,9
Gemiddelde verandering
2,6 ± 9,4
-1,8 ± 7,2
1,9 ± 7,7
-0,2 ± 7,5
bij 24 weken ± SD
Aangepast

behandelingsverschil
4,731
2,141
p-waarde t.o.v. placebo
0,0021
0,0101
1 Gebaseerd op ANCOVA met behandeling en land als factoren en basislijn ADAS-Cog als
covariante. Een positieve verandering wijst op verbetering.
ITT: Intent-To-Treat; RDO: Retrieved Drop Outs
Het Europees Geneesmiddelenbureau heeft besloten af te zien van de verplichting voor de fabrikant
om de resultaten in te dienen van onderzoek met Rivastigmine in alle subgroepen van pediatrische
patiënten voor de behandeling van dementie bij de ziekte van Alzheimer en van dementie bij patiënten
met de idiopatische ziekte van Parkinson (zie rubriek 4.2 voor informatie over pediatrisch gebruik).

5.2 Farmacokinetische eigenschappen
Absorptie
Rivastigmine wordt snel en volledig geabsorbeerd. Maximale plasmaconcentraties worden binnen
ongeveer 1 uur bereikt. Als gevolg van de interactie van rivastigmine met het doelenzym is de
toename in de biologische beschikbaarheid circa 1,5 maal hoger dan verwacht wordt op basis van de
toename in de dosis. De absolute biologische beschikbaarheid na een dosis van 3 mg bedraagt circa
36%±13%. Toediening van rivastigmine-drank met voedsel vertraagt de absorptie (tmax) met 74 min en
verlaagt de Cmax met 43% en doet de AUC toenemen met ongeveer 9%.
Distributie
Eiwitbinding van rivastigmine is ongeveer 40%. Het gaat gemakkelijk door de bloed-hersenbarrière en
heeft een schijnbaar verdelingsvolume variërend van 1,8­2,7 l/kg.
Rivastigmine wordt snel en uitgebreid gemetaboliseerd (halfwaardetijd in plasma circa 1 uur),
voornamelijk via cholinesterasegemedieerde hydrolyse tot de gedecarbamylateerde metaboliet. In vitro
vertoont deze metaboliet een minimale remming van acetylcholinesterase (<10%).
Gebaseerd op in vitro studies wordt er geen farmacokinetische interactie verwacht met
geneesmiddelen die door de volgende cytochroom-iso-enzymen worden gemetaboliseerd: CYP1A2,
CYP2D6, CYP3A4/5, CYP2E1, CYP2C9, CYP2C8, CYP2C19 of CYP2B6. Gebaseerd op het bewijs
van dierexperimentele studies zijn de belangrijkste cytochroom P450 isoenzymen minimaal betrokken
bij de metabolisatie van rivastigmine. De totale plasmaklaring van rivastigmine was ongeveer
130 l/uur na een intraveneuze dosis van 0,2 mg en verminderde tot 70 l/uur na een intraveneuze dosis
van 2,7 mg.
Eliminatie
Onveranderd rivastigmine wordt niet in de urine aangetroffen; renale excretie van de metabolieten is
de belangrijkste eliminatieroute. Na toediening van C14-rivastigmine, was de renale eliminatie snel en
vrijwel volledig (>90%) binnen 24 uur. Minder dan 1% van de toegediende dosis wordt in de faeces
uitgescheiden. Er vindt geen accumulatie van rivastigmine of van de gedecarbamylateerde metaboliet
plaats bij patiënten met de ziekte van Alzheimer.
Een populatie-farmacokinetische analyse toonde aan dat nicotinegebruik de orale klaring van
rivastigmine met 23% verhoogt bij patiënten met de ziekte van Alzheimer (n=75 rokers en
549 niet-rokers) na orale doseringen rivastigmine capsules van maximaal 12 mg/dag.
Oudere personen
Hoewel de biologische beschikbaarheid van rivastigmine hoger is bij ouderen dan bij jonge gezonde
vrijwilligers, lieten studies bij patiënten met de ziekte van Alzheimer in leeftijd variërend van 50 tot
92 jaar geen verschil zien in de biologische beschikbaarheid met het vorderen van de leeftijd.
Leverinsufficiëntie
De Cmax van rivastigmine was ongeveer 60% hoger en de AUC van rivastigmine was meer dan
tweemaal zo hoog bij personen met lichte tot matige leverinsufficiëntie dan bij gezonde personen.
Nierinsufficiëntie
Cmax en AUC van rivastigmine waren meer dan tweemaal zo hoog bij personen met matige
nierinsufficiëntie vergeleken met gezonde personen; er waren echter geen veranderingen in Cmax en
AUC van rivastigmine gevonden bij personen met een ernstige nierinsufficiëntie.

5.3 Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
Studies met betrekking tot de toxiciteit bij herhaalde dosering bij ratten, muizen en honden leverden
alleen effecten op geassocieerd met een versterkte farmacologische actie. Er werd geen toxiciteit in het
doelorgaan waargenomen. Door de gevoeligheid van de gebruikte diermodellen konden er geen
veiligheidsgrenzen voor blootstelling bij de mens worden bereikt.
Rivastigmine was niet mutageen in een standaardreeks van in vitro- en in vivo testen, behalve in een
onderzoek naar chromosomale afwijkingen in humane perifere lymfocyten bij een dosis van 104 maal
de maximale klinische blootstelling. De in vivo micronucleus test was negatief. Tevens toonde de
belangrijkste metaboliet NAP226-90 geen genotoxisch potentieel.
Er zijn geen aanwijzingen van carcinogeniteit gevonden in studies bij muizen en ratten met de
maximale tolereerbare dosis, hoewel de blootstelling aan rivastigmine en de metabolieten lager was
dan de humane blootstelling. Wanneer deze in overeenstemming gebracht werd met het
lichaamsoppervlak was de blootstelling aan rivastigmine en zijn metabolieten ongeveer gelijk aan de
maximale aanbevolen dosis bij de mens van 12 mg/dag; wanneer men dit echter vergelijkt met de
maximale dosis bij de mens, werd ongeveer het zesvoudige bereikt in dieren.
zwangere ratten en konijnen gaven geen aanwijzing van een teratogeen potentieel van rivastigmine. In
orale studies met mannelijke en vrouwelijke ratten zijn geen nadelige effecten waargenomen van
rivastigmine op de vruchtbaarheid of het voortplantingsvermogen bij ofwel de oudergeneratie ofwel
de nakomelingen.
Een mogelijkheid op lichte oog-/mucosale irritatie werd aangetoond in een studie met konijnen.


6.
FARMACEUTISCHE GEGEVENS

6.1 Lijst van hulpstoffen
-
Natriumbenzoaat
-
Citroenzuur
-
Natriumcitraat
-
Geel quinoline WS (E104)
-
Gezuiverd water

6.2 Gevallen van onverenigbaarheid
Niet van toepassing.

6.3 Houdbaarheid
3 jaar.
Rivastigmine Sandoz drank moet worden gebruikt binnen 1 maand na openen van de fles.

6.4 Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren beneden 30°C. Niet in de koelkast of de vriezer bewaren.
Rechtop staand bewaren.

6.5 Aard en inhoud van de verpakking
Type III amberkleurige glazen fles met een kindveilige sluiting, verzonken buis en zelf richtende stop.
50 ml of 120 ml fles. De drank is verpakt met een orale doseerspuit in een buisvormige plastic houder.

6.6 Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen en andere instructies
De voorgeschreven hoeveelheid vloeistof dient met behulp van de bijgeleverde orale doseerspuit uit de
fles te worden genomen.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/017
EU/1/09/599/018
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 11/12/2009
Datum van eerste verlenging: 11/07/2014
10. DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.











BIJLAGE II

A.
FABRIKANT(EN) VERANTWOORDELIJK VOOR
VRIJGIFTE

B.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN TEN AANZIEN
VAN LEVERING EN GEBRUIK

C.
ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE
HOUDER VAN DE HANDELSVERGUNNING MOETEN
WORDEN NAGEKOMEN

D.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET
BETREKKING TOT EEN VEILIG EN DOELTREFFEND
GEBRUIK VAN HET GENEESMIDDEL

Naam en adres van de fabrikant verantwoordelijk voor vrijgifte
Harde gelatinecapsules
Novartis Farmacéutica, S.A.
Gran Via de les Corts Catalanes, 764
08013 Barcelona
Spanje
Novartis Pharma GmbH
Roonstrasse 25
90429 Nuremberg
Duitsland

Orale suspensie
Novartis Pharma GmbH
Roonstrasse 25
D-90429 Nuremberg
Duitsland
In de gedrukte bijsluiter van het geneesmiddel moeten de naam en het adres van de fabrikant die
verantwoordelijk is voor vrijgfte van de desbetreffende batch zijn opgenomen.
B.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN TEN AANZIEN VAN LEVERING EN
GEBRUIK
Aan `beperkt' medisch voorschrift onderworpen geneesmiddel dat voor bepaalde groepen specialisten
is gereserveerd (zie bijlage I: Samenvatting van de productkenmerken, rubriek 4.2).
C. ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE HOUDER VAN DE
HANDELSVERGUNNING MOETEN WORDEN NAGEKOMEN
Geneesmiddelenbewakingssysteem
De vergunninghouder dient te garanderen dat het geneesmiddelenbewakingssysteem,
opgenomen in module 1.8.1 van de handelsvergunning, aanwezig is en functioneert, zowel
voordat het geneesmiddel op de markt komt als wanneer het op de markt is.
Periodieke veiligheidsverslagen
De PSUR cyclus van Rivastigmine Sandoz sluit aan bij het referentieproduct, Exelon, totdat anders
wordt aangeven.


D. VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET BETREKKING TOT EEN VEILIG EN
DOELTREFFEND GEBRUIK VAN HET GENEESMIDDEL

Niet van toepassing.
Risk Management Plan (RMP)
De vergunninghouder voert de verplichte onderzoeken en maatregelen uit ten behoeve van de
geneesmiddelenbewaking, zoals uitgewerkt in het overeengekomen RMP en weergegeven in
module 1.8.2 van de handelsvergunning, en in eventuele daaropvolgende overeengekomen
RMP-aanpassingen.
op verzoek van het Europees Geneesmiddelenbureau;
steeds wanneer het risicomanagementsysteem gewijzigd wordt, met name als gevolg van het
beschikbaar komen van nieuwe informatie die kan leiden tot een belangrijke wijziging van de
bestaande verhouding tussen de voordelen en risico's of nadat een belangrijke mijlpaal (voor
geneesmiddelenbewaking of voor beperking van de risico's tot een minimum) is bereikt.
Mocht het tijdstip van indiening van een periodiek veiligheidsverslag en indiening van de
RMP-aanpassing samenvallen, dan kunnen beide gelijktijdig worden ingediend.
BIJLAGE III

ETIKETTERING EN BIJSLUITER

A. ETIKETTERING

DOOS VOOR ALU/PVC BLISTERVERPAKKING
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 1,5 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke capsule bevat 1,5 mg rivastigmine (als waterstoftartraat).
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
28 harde capsules
56 harde capsules
112 harde capsules
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Geheel doorslikken zonder pletten of openen. Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
12. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/001
EU/1/09/599/002
EU/1/09/599/003
13. PARTIJNUMMER
Lot
14. ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel op medisch voorschrift.
15. INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16. INFORMATIE IN BRAILLE
Rivastigmine Sandoz 1,5 mg
17. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC
SN
NN


WORDEN VERMELD

ALU/PVC BLISTERVERPAKKING
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 1,5 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
NAAM VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL
BRENGEN
Sandoz GmbH
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
5.
OVERIGE
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag

MOETEN WORDEN VERMELD

DOOS VOOR HDPE FLES
ETIKET VOOR HDPE FLES
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 1,5 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke capsule bevat 1,5 mg rivastigmine (als waterstoftartraat).
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
250 harde capsules
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Geheel doorslikken zonder pletten of openen. Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
12. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/004
13. PARTIJNUMMER
Lot
14. ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel op medisch voorschrift.
15. INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16. INFORMATIE IN BRAILLE
Alleen voor doos:
Rivastigmine Sandoz 1,5 mg
17. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
Alleen voor doos:
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
Alleen voor doos:

PC
SN
NN


DOOS VOOR ALU/PVC BLISTERVERPAKKING
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 3 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke capsule bevat 3 mg rivastigmine (als waterstoftartraat).
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
28 harde capsules
56 harde capsules
112 harde capsules
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Geheel doorslikken zonder pletten of openen. Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
12. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/005
EU/1/09/599/006
EU/1/09/599/007
13. PARTIJNUMMER
Lot
14. ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel op medisch voorschrift.
15. INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16. INFORMATIE IN BRAILLE
Rivastigmine Sandoz 3 mg
17. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC
SN
NN

WORDEN VERMELD

ALU/PVC BLISTERVERPAKKING
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 3 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
NAAM VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL
BRENGEN
Sandoz GmbH
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
5.
OVERIGE
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
MOETEN WORDEN VERMELD

DOOS VOOR HDPE FLES
ETIKET VOOR HDPE FLES
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 3 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke capsule bevat 3 mg rivastigmine (als waterstoftartraat).
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
250 harde capsules
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Geheel doorslikken zonder pletten of openen. Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
12. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/008
13. PARTIJNUMMER
Lot
14. ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel op medisch voorschrift.
15. INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16. INFORMATIE IN BRAILLE
Alleen voor doos:
Rivastigmine Sandoz 3 mg
17. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
Alleen voor doos:
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
Alleen voor doos:
PC
SN
NN


DOOS VOOR ALU/PVC BLISTERVERPAKKING
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke capsule bevat 4,5 mg rivastigmine (als waterstoftartraat).
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
28 harde capsules
56 harde capsules
112 harde capsules
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Geheel doorslikken zonder pletten of openen. Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
12. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/009
EU/1/09/599/010
EU/1/09/599/011
13. PARTIJNUMMER
Lot
14. ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel op medisch voorschrift.
15. INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16. INFORMATIE IN BRAILLE
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg
17. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC
SN
NN


WORDEN VERMELD

ALU/PVC BLISTERVERPAKKING
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
NAAM VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL
BRENGEN
Sandoz GmbH
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
5.
OVERIGE
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
MOETEN WORDEN VERMELD

DOOS VOOR HDPE FLES
ETIKET VOOR HDPE FLES
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke capsule bevat 4,5 mg rivastigmine (als waterstoftartraat).
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
250 harde capsules
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Geheel doorslikken zonder pletten of openen. Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
12. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/012
13. PARTIJNUMMER
Lot
14. ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel op medisch voorschrift.
15. INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16. INFORMATIE IN BRAILLE
Alleen voor doos:
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg
17. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
Alleen voor doos:
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
Alleen voor doos:
PC
SN
NN


DOOS VOOR ALU/PVC BLISTERVERPAKKING
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 6 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke capsule bevat 6 mg rivastigmine (als waterstoftartraat).
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
28 harde capsules
56 harde capsules
112 harde capsules
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Geheel doorslikken zonder pletten of openen. Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
12. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/013
EU/1/09/599/014
EU/1/09/599/015
13. PARTIJNUMMER
Lot
14. ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel op medisch voorschrift.
15. INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16. INFORMATIE IN BRAILLE
Rivastigmine Sandoz 6 mg
17. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC
SN
NN


WORDEN VERMELD

ALU/PVC BLISTERVERPAKKING
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 6 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
NAAM VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL
BRENGEN
Sandoz GmbH
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
5.
OVERIGE
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag

MOETEN WORDEN VERMELD

DOOS VOOR HDPE FLES
ETIKET VOOR HDPE FLES
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz 6 mg harde capsules
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke capsule bevat 6 mg rivastigmine (als waterstoftartraat).
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
250 harde capsules
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Geheel doorslikken zonder pletten of openen. Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
12. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/016
13. PARTIJNUMMER
Lot
14. ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel op medisch voorschrift.
15. INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16. INFORMATIE IN BRAILLE
Alleen voor doos:
Rivastigmine Sandoz 6 mg
17. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
Alleen voor doos:
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
Alleen voor doos:
PC
SN
NN


MOETEN WORDEN VERMELD

DOOS VOOR GLAZEN FLES
ETIKET VOOR GLAZEN FLES
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Rivastigmine Sandoz drank 2 mg/ml
rivastigmine (als waterstoftartraat)
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke ml bevat 2 mg rivastigmine (als waterstoftartraat).
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
Bevat natriumbenzoaat (E 211). Zie bijsluiter voor meer informatie.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
50 ml drank
120 ml drank
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
Na openen: 1 maand
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C. Niet in de koelkast of de vriezer bewaren.
Rechtop staand bewaren.
10. BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk
12. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/09/599/017
EU/1/09/599/018
13. PARTIJNUMMER
Lot
14. ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel op medisch voorschrift.
15. INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16. INFORMATIE IN BRAILLE
Alleen voor doos:
Rivastigmine Sandoz 2 mg/ml
17. UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
Alleen voor doos:
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
Alleen voor doos:
PC
SN
NN


B. BIJSLUITER

Rivastigmine Sandoz 1,5 mg harde capsules
Rivastigmine Sandoz 3 mg harde capsules
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg harde capsules
Rivastigmine Sandoz 6 mg harde capsules
rivastigmine

Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
informatie in voor u.
-
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
-
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
-
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u voorgeschreven. Het kan
schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde klachten als u.
-
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die
niet in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.

Inhoud van deze bijsluiter
1.
Wat is Rivastigmine Sandoz en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe neemt u dit middel in?
4.
Mogelijke bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
1.
Wat is Rivastigmine Sandoz en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
De werkzame stof van Rivastigmine Sandoz is rivastigmine.
Rivastigmine behoort tot een groep van verbindingen die cholinesteraseremmers wordt genoemd. Bij
patiënten met dementie bij de ziekte van Alzheimer of dementie bij de ziekte van Parkinson sterven er
bepaalde zenuwcellen in de hersenen af, waardoor het gehalte van de neurotransmitter acetylcholine
(een stof die de communicatie tussen zenuwcellen mogelijk maakt) te laag wordt. Rivastigmine werkt
door het blokkeren van de enzymen die acetylcholine afbreken: acetylcholinesterase en
butyrylcholinesterase. Doordat Rivastigmine Sandoz deze enzymen blokkeert, kunnen de gehaltes
acetylcholine in de hersenen toenemen. Op deze manier helpt Rivastigmine Sandoz de symptomen van
de ziekte van Alzheimer en dementie die gepaard gaat met die ziekte van Parkinson te verminderen.
Rivastigmine Sandoz wordt gebruikt voor de behandeling van volwassen patiënten met milde tot
matig ernstige dementie bij de ziekte van Alzheimer, een progressieve hersenaandoening die het
geheugen, de intellectuele vermogens en het gedrag geleidelijk aantast. De capsules en orale suspensie
kunnen ook worden gebruikt voor de behandeling van dementie bij volwassen patiënten met de ziekte
van Parkinson.
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?

Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
-
U bent allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze stoffen kunt u vinden in
rubriek 6.
-
Als u een eerdere huidreactie heeft gehad die wijst op allergische contactdermatitis voor
rivastigmine.
Als dit op u van toepassing is, informeer dan uw arts en neem geen Rivastigmine Sandoz in.
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel inneemt
-
als u een onregelmatige hartslag of trage heeft of ooit heeft gehad
-
als u een actieve maagzweer heeft of ooit heeft gehad
-
als u moeite met plassen heeft of ooit heeft gehad
-
als u epileptische aanvallen heeft of ooit heeft gehad
-
als u astma of een ernstige luchtwegaandoening heeft of ooit heeft gehad
-
als u slecht werkende nieren heeft of ooit heeft gehad
-
als u een slecht werkende lever heeft of ooit heeft gehad
-
als u last heeft van beven
-
als u een laag lichaamsgewicht heeft
-
als u maagdarmklachten heeft, zoals misselijkheid, braken (overgeven) en diarree. U kunt
uitgedroogd zijn (te veel vochtverlies) als overgeven en diarree langer aanhouden.
Als één van deze gevallen op u van toepassing is, kan het nodig zijn dat uw arts u nauwlettender
controleert terwijl u dit middel gebruikt.
Heeft u Rivastigmine Sandoz meer dan drie dagen niet gebruikt? Wacht dan met het innemen van de
volgende dosis, totdat u met uw arts heeft overlegd.

Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Er is geen relevante toepassing van Rivastigmine Sandoz bij pediatrische patiënten voor de
behandeling van de ziekte van Alzheimer

Neemt u nog andere geneesmiddelen in?
Neemt u naast Rivastigmine Sandoz nog andere geneesmiddelen in, heeft u dat kort geleden gedaan of
bestaat de mogelijkheid dat u binnenkort andere geneesmiddelen gaat innemen? Vertel dat dan uw arts
of apotheker.
Rivastigmine Sandoz mag niet tegelijk worden gegeven met andere geneesmiddelen die vergelijkbare
effecten hebben als Rivastigmine Sandoz. Rivastigmine Sandoz kan anticholinerge geneesmiddelen
(geneesmiddelen, die gebruikt worden voor verlichting van buikkramp of buikspasme, voor
behandeling van de ziekte van Parkinson of om reisziekte te voorkomen).
Rivastigmine Sandoz mag niet gelijktijdig worden gegeven met metoclopramide (een geneesmiddel
dat wordt gebruikt voor het verlichten of voorkomen van misselijkheid en braken). Het gelijktijdig
gebruiken van de twee geneesmiddelen zou problemen kunnen veroorzaken zoals stijve ledematen en
bevende handen.
Wanneer u geopereerd moet worden terwijl u Rivastigmine Sandoz gebruikt, vertel dit dan aan uw arts
voordat u een verdovingsmiddel krijgt, omdat Rivastigmine Sandoz de effecten van sommige
spierverslappers gedurende de verdoving kan versterken.
Er dient voorzichtigheid te worden betracht wanneer rivastigmine Sandoz gelijktijdig wordt gebruikt
met bèta-blokkers (geneesmiddelen zoals atenolol die worden gebruikt voor het behandelen van
hypertensie, angina en andere hartaandoeningen). Het gelijktijdig gebruiken van de twee
geneesmiddelen zou problemen kunnen veroorzaken zoals vertraagde hartslag (bradycardie) die leidt
tot flauwvallen of verlies van bewustzijn.

Zwangerschap, borstvoeding en vruchtbaarheid
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.
Als u zwanger bent, moeten de voordelen van het gebruik van Rivastigmine Sandoz afgewogen
worden tegen de mogelijke effecten op uw ongeboren kind. Rivastigmine Sandoz mag niet gebruikt
worden tijdens de zwangerschap, tenzij dit strikt noodzakelijk is.
U mag geen borstvoeding geven tijdens de behandeling met Rivastigmine Sandoz.
Uw arts zal u vertellen of u met uw ziekte veilig kan autorijden of machines bedienen. Rivastigmine
Sandoz kan duizeligheid en slaperigheid veroorzaken, voornamelijk in het begin van de behandeling
of bij verhogingen van de dosis. Als u duizelig of slaperig bent, moet u niet autorijden, machines
bedienen of andere taken uitoefenen die uw aandacht vereisen.
3.
Hoe neemt u dit middel in?
Neem dit geneesmiddel altijd in precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.

Hoe wordt de behandeling gestart?
Uw arts zal u vertellen welke dosis van Rivastigmine Sandoz u moet nemen.
-
De behandeling start meestal met een lage dosis.
-
Uw arts zal daarna langzaam de dosis verhogen, afhankelijk van hoe u reageert op de
behandeling.
-
De hoogste dosis die mag worden ingenomen is tweemaal per dag 6 mg.
Uw arts zal regelmatig nagaan of het geneesmiddel op de juiste manier werkt bij u. Uw arts zal ook uw
gewicht in de gaten houden terwijl u dit middel gebruikt.
Heeft u Rivastigmine Sandoz meer dan drie dagen niet gebruikt? Wacht dan met het innemen van de
volgende dosis, totdat u met uw arts heeft overlegd.

Hoe neemt u dit middel in?
Vertel uw verzorger dat u Rivastigmine Sandoz gebruikt.
Om voordeel te hebben van dit middel, moet u dit middel elke dag gebruiken.
Neem Rivastigmine Sandoz tweemal per dag bij het eten in, in de ochtend en de avond.
Slik de capsules in z'n geheel door met wat drinken.
Open of plet de capsule niet.

Heeft u te veel van dit middel ingenomen?
Heeft u per ongeluk te veel van dit middel ingenomen? Vertel dat dan onmiddellijk uw arts Het is
mogelijk dat u medische hulp nodig heeft. Sommige mensen die per ongeluk te veel Rivastigmine
Sandoz hebben gebruikt, voelden zich misselijk, moesten overgeven (braken), diarree, hoge bloeddruk
en hallucinaties. Een trage hartslag en flauwvallen kunnen ook voorkomen.

Bent u vergeten dit middel in te nemen?
Als u er achter komt dat u vergeten bent uw dosis Rivastigmine Sandoz in te nemen, wacht dan en
neem de volgende dosis op het gebruikelijke tijdstip. Neem geen dubbele dosis om een vergeten dosis
in te halen.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Bijwerkingen kunnen vaker optreden als de behandeling met dit middel wordt gestart of als de dosis
wordt verhoogt. Gewoonlijk zullen bijwerkingen langzaam verdwijnen naarmate uw lichaam aan het
geneesmiddel went.

Duizeligheid
Verlies van eetlust
Maagproblemen, zoals zich niet lekker voelen (misselijkheid) of ziek zijn (braken), diarree

Vaak (kan bij tot 1 op 10 mensen voorkomen)

Angst
Zweten
Hoofdpijn
Maagzuur
Gewichtsverlies
Maagpijn
Zich opgewonden voelen
Zich moe of zwak voelen
Zich niet lekker voelen
Beven of zich verward voelen
Verminderde eetlust
Nachtmerries

Soms (kan bij tot 1 op 100 mensen voorkomen)

Neerslachtigheid
Moeite met slapen
Flauwvallen of onverklaard vallen
Veranderingen in hoe goed uw lever werkt

Zelden (kan bij tot 1 op 1.000 mensen voorkomen)

Pijn op de borst
Huiduitslag, jeuk
Toevallen (epileptische aanvallen)
Zweren in uw maag of darm

Zeer zelden (kan bij tot 1 op 10.000 mensen voorkomen)

Hoge bloeddruk
Infectie van de urinewegen
Dingen zien die er niet zijn (hallucinaties)
Problemen met de hartslag zoals snelle of langzame hartslag
Bloeding in het maagdarmkanaal ­ dit vertoont zich door bloed in de ontlasting of braaksel
Ontsteking aan de alvleesklier ­ de klachten die hiermee gepaard gaan zijn o.a. ernstige pijn in
de bovenbuik, vaak samen met misselijkheid of braken overgeven
De klachten van de ziekte van Parkinson worden erger of vergelijkbare klachten doen zich voor
­ zoals stijve spieren, moeite met het uitvoeren van bewegingen

Niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald)

Ernstig braken (overgeven), wat kan leiden tot het scheuren van de slokdarm
Uitdroging (te veel vochtverlies)
Leveraandoeningen (gele huid, geelkleuring van het oogwit, abnormaal donkere urine of
onverklaarbare misselijkheid, braken, vermoeidheid en verlies van eetlust)
Agressie, zich rusteloos voelen
Onregelmatige hartslag

Patiënten met dementie en de ziekte van Parkinson

Deze patiënten krijgen sommige bijwerkingen vaker. Ze kunnen ook enkele andere bijwerkingen
krijgen:

Beven
Flauwvallen
Per ongeluk vallen

Vaak (kan bij tot 1 op 10 mensen voorkomen)
Angst
Zich rusteloos voelen
Langzame en snelle hartslag
Moeite met slapen
Te veel speeksel en uitdroging
Ongebruikelijk langzame bewegingen of bewegingen die u niet onder controle heeft
De klachten van de ziekte van Parkinson worden erger of vergelijkbare klachten doen zich voor
­ zoals stijve spieren, moeite met bewegingen uitvoeren en spierzwakte

Soms (kan bij tot 1 op 100 mensen voorkomen)
Onregelmatige hartslag en slechte controle over bewegingen

Andere bijwerkingen opgemerkt bij pleisters voor transdermaal gebruik die kunnen voorkomen
bij de harde capsules:

Vaak (kan bij tot 1 op 10 mensen voorkomen)
Koorts
Ernstige verwarring
Urine-incontinentie (onvermogen om voldoende urine op te houden)

Soms (kan bij tot 1 op 100 mensen voorkomen)
Hyperactiviteit (hoog activiteitsniveau, rusteloosheid)

Niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald)

Allergische reactie wanneer de pleister werd gebruikt, zoals blaren of ontsteking van de huid
Als u één van deze bijwerkingen krijgt, neem dan contact op met uw arts, omdat u misschien medische
hulp nodig heeft.

Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die vindt u op de
blisterverpakking, fles en doos na `EXP'. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die
maand is de uiterste houdbaarheidsdatum.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Als u geneesmiddelen op de
juiste manier afvoert, worden ze op een verantwoorde manier vernietigd en komen ze niet in het
milieu terecht.
Bewaren beneden 30°C.

Inhoud van de verpakking en overige informatie

Welke stoffen zitten er in dit middel?
-
De werkzame stof in dit middel is rivastigmine.
-
De andere stoffen in dit middel zijn: hypromellose, magnesiumstearaat, microkristallijne
cellulose, colloïdaal siliciumdioxide, gelatine, geel ijzeroxide, rood ijzeroxide, titaandioxide en
schellak.
Elke Rivastigmine Sandoz 1,5 mg capsule bevat 1,5 mg rivastigmine.
Elke Rivastigmine Sandoz 3 mg capsule bevat 3 mg rivastigmine.
Elke Rivastigmine Sandoz 4,5 mg capsule bevat 4,5 mg rivastigmine.
Elke Rivastigmine Sandoz 6 mg capsule bevat 6 mg rivastigmine.

Hoe ziet Rivastigmine Sandoz eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
-
Rivastigmine Sandoz 1,5 mg harde capsules, die een gebroken wit tot lichtgeel poeder bevatten,
hebben een geel kapje en een gele romp, met rode opdruk 'RIV 1,5 mg' op de romp.
-
Rivastigmine Sandoz 3 mg harde capsules, die een gebroken wit tot lichtgeel poeder bevatten,
hebben een oranje kapje en een oranje romp, met rode opdruk 'RIV 3 mg' op de romp.
-
Rivastigmine Sandoz 4,5 mg harde capsules, die een gebroken wit tot lichtgeel poeder bevatten,
hebben een rood kapje en een rode romp, met witte opdruk 'RIV 4,5 mg' op de romp.
-
Rivastigmine Sandoz 6 mg harde capsules, die een gebroken wit tot lichtgeel poeder bevatten,
hebben een rood kapje en een oranje romp, met rode opdruk 'RIV 6 mg' op de romp.
Ze zijn verpakt in blisterverpakkingen, die beschikbaar zijn in drie verschillende verpakkingsgroottes
(28, 56 of 112 capsules) en in plastic flessen met 250 capsules, maar het is mogelijk dat deze niet
allemal in uw land verkrijgbaar zijn.

Houder van de vergunning voor het in de handel brengen
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk

Fabrikant
Novartis Farmacéutica, S.A.
Gran Via de les Corts Catalanes, 764
08013 Barcelona
Spanje
Novartis Pharma GmbH
Roonstrasse 25
90429 Nuremberg
Duitsland
Neem voor alle informatie over dit geneesmiddel contact op met de lokale vertegenwoordiger van de
houder van de vergunning voor het in de handel brengen:

Luxembourg/Luxemburg
Sandoz N.V.
Hexal AG
Telecom Gardens, Medialaan 40
Industriestraße 25
B-1800 Vilvoorde
D-83607 Holzkirchen
Tél/Tel: + 32 (0)2 722 97 97
Tel: + 49 8024 908 0
E-mail: service@hexal.com


Magyarország
Sandoz Hungária Kft.
.' ' No. 55
Bartók Béla út 43-47
. 4, . 4
H-1114 Budapest
1407
Tel.: + 36 1 430 2890
Te.: + 359 2 970 47 47
E-mail: info.hungary@sandoz.com
regaffairs.bg@sandoz.com

Ceská republika
Malta
Sandoz s.r.o.
V.J. Salomone Pharma Limited
Na Pankráci 1724/129
Upper Cross Road
CZ-14000 Praha 4 - Nusle
Marsa
E-mail: office.cz@sandoz.com
MRS 1542
Tel: +420 225 775 111
Malta
Tel: 00356 22983143

Danmark
Nederland
Sandoz A/S
Sandoz B.V.
Edvard Thomsens Vej 14
Veluwezoom 22
DK-2300 København S
NL-1327 AH Almere
E-mail: info.danmark@sandoz.com
Tel: + 31 36 5241600
E-mail: info.sandoz-nl@sandoz.com

Deutschland
Norge
Hexal AG
Sandoz A/S
Industriestraße 25
Edvard Thomsens Vej 14
D-83607 Holzkirchen
DK-2300 København S
Tel: + 49 8024 908 0
E-mail: info.danmark@sandoz.com
E-mail: service@hexal.com

Eesti
Österreich
Sandoz d.d. Eesti filiaal
Sandoz GmbH
Pärnu mnt 105
Biochemiestrasse 10
EE-11312 Tallinn
A-6250 Kundl
Tel: +372 6652400
Tel: + 43 (0)53382000


Polska
Novartis (Hellas) S.A.C.I./Sandoz division
Sandoz Polska Sp.z o.o.
No 1 (12 km)
ul. Domaniewska 50 C
PL-02-672 Warszawa
GR-144 51
Tel: + 48 22 549 15 00
: +30 210 2811712

Portugal
Sandoz Farmacéutica, S.A
Sandoz Farmacêutica Lda.
Centro Empresarial Parque Norte
Avenida Professor Doutor Cavaco Silva, n.º 10E
C/ Serrano Galvache Nº 56, Edificio Roble
Taguspark
E-28033 Madrid
2740-255 Porto Salvo
Tel: +34 91 602 30 62
Portugal
registros.spain@sandoz.com
Tel: +351 211 964 000
France
România
Sandoz SAS
SC Sandoz S.R.L.
49, avenue Georges Pompidou
Str Livezeni nr. 7A,
F-92593 Levallois-Perret Cedex
Targu Mures, 540472
Tél: + 33 1 4964 4800
Romania

Phone: +40 21 310 44 30

Ireland
Slovenija
Rowex Ltd.
Lek Pharmaceuticals d.d.
Newtown
Verovkova 57
IE-Bantry Co. Cork
SI-1526 Ljubljana
P75 V009
Tel: + 386 1 5802111
Tel: +353 27 50077
E-mail: info.lek@sandoz.com

Ísland
Slovenská republika
Sandoz A/S
Sandoz d.d. - organizacná zlozka
Edvard Thomsens Vej 14
Zizkova 22B
DK-2300 København S
SK-811 02 Bratislava
E-mail: info.danmark@sandoz.com
Tel: +421 2 48 200 600



Italia
Suomi/Finland
Sandoz S.p.a
Sandoz A/S
Largo Umberto Boccioni 1
Edvard Thomsens Vej 14
I-21040 Origgio (VA)
DK-2300 Kööpenhamina S/Köpenhamn S
Tel: + 39 02 96541
E-mail: info.suomi@sandoz.com



Sverige
.T.e Ltd
Sandoz A/S
31-3042
Edvard Thomsens Vej 14
: 00357 25372425
DK-2300 Köpenhamn S
: 00357 25376400
E-mail: info.sverige@sandoz.com
e-mail: hapanicos@cytanet.com.cy


Latvija
United Kingdom
Sandoz d.d. Latvia filile
Sandoz Ltd
K.Valdemra Str. 33 ­ 29
Frimley Business Park
LV-1010 Riga
Frimley Camberley Surrey GU16 7SR
Tel: + 371 67892006
Tel: +44 1276 69 8020
E-mail: uk.drugsafety@sandoz.com

Hrvatska
Sandoz Pharmaceuticals d.d., Branch Office
Sandoz d.o.o.
Lithuania
Maksimirska 120
Seimyniskiu Str. 3A
10 000 Zagreb
LT-09312 Vilnius
Tel: +38512353111
Tel: + 370 5 2636037
E-mail: upit.croatia@sandoz.com


Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.

Rivastigmine Sandoz 2 mg/ml drank
rivastigmine

Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
informatie in voor u.
-
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
-
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
-
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u voorgeschreven. Het kan
schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde klachten als u.
-
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die
niet in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.

In houd van deze bijsluiter
1.
Wat is Rivastigmine Sandoz en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe neemt u dit middel in?
4.
Mogelijke bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
1.
Wat is Rivastigmine Sandoz en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
De werkzame stof van Rivastigmine Sandoz is rivastigmine.
Rivastigmine behoort tot een groep van verbindingen die cholinesteraseremmers wordt genoemd. Bij
patiënten met dementie bij de ziekte van Alzheimer of dementie bij de ziekte van Parkinson sterven er
bepaalde zenuwcellen in de hersenen af, waardoor het gehalte van de neurotransmitter acetylcholine
(een stof die de communicatie tussen zenuwcellen mogelijk maakt) te laag wordt. Rivastigmine werkt
door het blokkeren van de enzymen die acetylcholine afbreken: acetylcholinesterase en
butyrylcholinesterase. Doordat Rivastigmine Sandoz deze enzymen blokkeert, kunnen de gehaltes
acetylcholine in de hersenen toenemen. Op deze manier helpt Rivastigmine Sandoz de symptomen van
de ziekte van Alzheimer en dementie die gepaard gaat met die ziekte van Parkinson te verminderen.
Rivastigmine Sandoz wordt gebruikt voor de behandeling van volwassen patiënten met milde tot
matig ernstige dementie bij de ziekte van Alzheimer, een progressieve hersenaandoening die het
geheugen, de intellectuele vermogens en het gedrag geleidelijk aantast. De capsules en orale suspensie
kunnen ook worden gebruikt voor de behandeling van dementie bij volwassen patiënten met de ziekte
van Parkinson.
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?

Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
-
U bent allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze stoffen kunt u vinden in
rubriek 6.
-
Als u een eerdere huidreactie heeft gehad die wijst op allergische contactdermatitis voor
rivastigmine.
Als dit op u van toepassing is, informeer dan uw arts en neem geen Rivastigmine Sandoz in.
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel inneemt
-
als u een onregelmatige hartslag of trage heeft of ooit heeft gehad
-
als u een actieve maagzweer heeft of ooit heeft gehad
-
als u moeite met plassen heeft of ooit heeft gehad
-
als u epileptische aanvallen heeft of ooit heeft gehad
-
als u astma of een ernstige luchtwegaandoening heeft of ooit heeft gehad
-
als u slecht werkende nieren heeft of ooit heeft gehad
-
als u een slecht werkende lever heeft of ooit heeft gehad
-
als u last heeft van beven
-
als u een laag lichaamsgewicht heeft
-
als u maagdarmklachten heeft, zoals misselijkheid, braken (overgeven) en diarree. U kunt
uitgedroogd zijn (te veel vochtverlies) als overgeven en diarree langer aanhouden.
Als één van deze gevallen op u van toepassing is, kan het nodig zijn dat uw arts u nauwlettender
controleert terwijl u dit middel gebruikt.
Heeft u Rivastigmine Sandoz meer dan drie dagen niet gebruikt? Wacht dan met het innemen van de
volgende dosis, totdat u met uw arts heeft overlegd.

Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Er is geen relevante toepassing van Rivastigmine Sandoz bij pediatrische patiënten voor de
behandeling van de ziekte van Alzheimer.

Neemt u nog andere geneesmiddelen in?
Neemt u naast Rivastigmine Sandoz nog andere geneesmiddelen in, heeft u dat kort geleden gedaan of
bestaat de mogelijkheid dat u binnenkort andere geneesmiddelen gaat innemen? Vertel dat dan uw arts
of apotheker.
Rivastigmine Sandoz mag niet tegelijk worden gegeven met andere geneesmiddelen die vergelijkbare
effecten hebben als Rivastigmine Sandoz. Rivastigmine Sandoz kan van invloed zijn op de werking
van anticholinerge geneesmiddelen (geneesmiddelen die gebruikt worden voor verlichting van
buikkramp of buikspasme, voor behandeling van de ziekte van Parkinson of om reisziekte te
voorkomen).
Rivastigmine Sandoz mag niet gelijktijdig worden gegeven met metoclopramide (een geneesmiddel
dat wordt gebruikt voor het verlichten of voorkomen van misselijkheid en braken). Het gelijktijdig
gebruiken van de twee geneesmiddelen zou problemen kunnen veroorzaken zoals stijve ledematen en
bevende handen.
Wanneer u geopereerd moet worden terwijl u Rivastigmine Sandoz gebruikt, vertel dat dan aan uw
arts voordat u een verdovingsmiddel krijgt, omdat Rivastigmine Sandoz de effecten van sommige
spierverslappers gedurende de verdoving kan versterken.
Er dient voorzichtigheid te worden betracht wanneer rivastigmine Sandoz gelijktijdig wordt gebruikt
met bèta-blokkers (geneesmiddelen zoals atenolol die worden gebruikt voor het behandelen van
hypertensie, angina en andere hartaandoeningen). Het gelijktijdig gebruiken van de twee
geneesmiddelen zou problemen kunnen veroorzaken zoals vertraagde hartslag (bradycardie) die leidt
tot flauwvallen of verlies van bewustzijn.

Zwangerschap, borstvoeding en vruchtbaarheid
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.
worden tegen de mogelijke effecten op uw ongeboren kind. Rivastigmine Sandoz mag niet gebruikt
worden tijdens de zwangerschap, tenzij dit strikt noodzakelijk is.
U mag geen borstvoeding geven tijdens de behandeling met Rivastigmine Sandoz.

Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Uw arts zal u vertellen of u met uw ziekte veilig kan autorijden of machines bedienen. Rivastigmine
Sandoz kan duizeligheid en slaperigheid veroorzaken, voornamelijk in het begin van de behandeling
of bij verhogingen van de dosis. Als u duizelig of slaperig bent, moet u niet autorijden, machines
bedienen of andere taken uitoefenen die uw aandacht vereisen.

Rivastigmine Sandoz bevat benzoaatzout en natrium
Dit middel bevat 1 mg natriumbenzoaat in elke ml drank.
Dit middel bevat minder dan 1 mmol (23 mg) natrium per ml drank, dat wil zeggen dat het in wezen
`natriumvrij' is.
3.
Hoe neemt u dit middel in?
Neem dit geneesmiddel altijd in precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.

Hoe wordt de behandeling gestart?
Uw arts zal u vertellen welke dosis van Rivastigmine Sandoz u moet nemen.
De behandeling start meestal met een lage dosering.
Uw arts zal daarna langzaam de dosis verhogen, afhankelijk van hoe u reageert op de
behandeling.
De hoogste dosis die mag worden ingenomen is tweemaal per dag 6.0 mg (overeenkomend met
3 ml).
Uw arts zal regelmatig nagaan of het geneesmiddel op de juiste manier werkt bij u. Uw arts zal ook uw
gewicht in de gaten houden terwijl u dit middel gebruikt.
Heeft u Rivastigmine Sandoz meer dan drie dagen niet gebruikt? Wacht dan met het innemen van de
volgende dosis, totdat u met uw arts heeft overlegd.

Het innemen van dit middel
Vertel uw verzorger dat u Rivastigmine Sandoz gebruikt.
Om voordeel te hebben van dit middel moet, u dit middel elke dag gebruiken.
Neem Rivastigmine Sandoz tweemal per dag bij het eten in, in de ochtend en de avond.

Hoe neemt u dit middel in?
1.
Klaarmaken van de fles en de spuit
Neem de spuit uit de beschermhuls.
Druk de kindveilige dop in en draai hieraan om de fles te
openen.

Bevestigen van de spuit op de fles
Druk de tuit van de spuit in de opening van de witte stopper.
3.
Vullen van de spuit
Trek de zuiger omhoog tot deze de juiste maatstreep voor de
dosis heeft bereikt die uw arts heeft voorgeschreven.

4.
Verwijderen van luchtbellen
Verwijder de grote luchtbellen door de zuiger enkele keren
omlaag te duwen en omhoog te trekken.
De aanwezigheid van enkele kleine luchtbellen is niet van
belang en zal niet van invloed zijn op uw dosis.
Controleer of de dosis nog juist is.
Haal vervolgens de spuit van de fles.

5.
Uw geneesmiddel innemen
Neem uw geneesmiddel rechtstreeks in uit de spuit.
U kunt ook uw geneesmiddel met water mengen in een klein
glas. Roer en drink de gehele inhoud op.

6.
Na het gebruik van de spuit
Veeg de buitenkant van de spuit af met een schoon doekje.
Stop vervolgens de spuit terug in de beschermhuls.
Sluit de fles met de kindveilige dop.


Heeft u te veel van dit middel ingenomen?
Heeft u per ongeluk te veel van dit middel ingenomen? Vertel dat dan onmiddellijk uw arts. Het is
mogelijk dat u medische hulp nodig heeft. Sommige mensen die per ongeluk te veel Rivastigmine
Sandoz hebben gebruikt, voelden zich misselijk, moesten overgeven (braken), hadden diarree, hoge
bloeddruk en hallucinaties. Een trage hartslag en flauwvallen kunnen ook voorkomen.
Als u er achter komt dat u vergeten heeft uw dosis Rivastigmine Sandoz in te nemen, wacht dan en
neem de eerstvolgende dosis op het gebruikelijke tijdstip. Neem geen dubbele dosis om een vergeten
dosis in te halen.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Bijwerkingen kunnen vaker optreden als de behandeling met dit middel wordt gestart of als de dosis
wordt verhoogd. Gewoonlijk zullen de bijwerkingen langzaam verdwijnen naarmate uw lichaam aan
het geneesmiddel went.

Zeer vaak (kan bij meer dan 1 op 10 mensen voorkomen)

Duizeligheid
Gebrek van eetlust
Maagproblemen zoals misselijkheid, braken (overgeven) of diarree

Vaak (kan bij tot 1 op 10 mensen voorkomen)

Angst
Zweten
Hoofdpijn
Maagzuur
Gewichtsverlies
Maagpijn
Zich opgewonden voelen
Zich moe of zwak voelen
Zich niet lekker voelen
Beven of zich verward voelen
Verminderde eetlust
Nachtmerries

Soms (kan bij tot 1 op 100 mensen voorkomen)

Neerslachtigheid
Moeite met slapen
Flauwvallen of onverklaard vallen
Veranderingen in hoe goed uw lever werkt

Zelden (kan bij tot 1 op 1.000 mensen voorkomen)

Pijn op de borst
Huiduitslag, jeuk
Toevallen (epileptische aanvallen)
Zweren in uw maag of darm

Hoge bloeddruk
Infectie van de urinewegen
Dingen zien die er niet zijn (hallucinaties)
Problemen met de hartslag zoals snelle of langzame hartslag
Bloeding in het maagdarmkanaal ­ dit vertoont zich door bloed in de ontlasting of braaksel
Ontsteking aan de alvleesklier ­ de klachten die hiermee gepaard gaan zijn o.a. ernstige pijn in
de bovenbuik, vaak samen met misselijkheid of braken overgeven
De klachten van de ziekte van Parkinson worden erger of vergelijkbare klachten doen zich voor
­ zoals stijve spieren, moeite met het uitvoeren van bewegingen

Niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald)

Ernstig braken (overgeven), wat kan leiden tot het scheuren van de slokdarm
Uitdrogen (te veel vocht verliezen)
Leveraandoeningen (gele huid, geelkleuring van het oogwit, abnormaal donkere urine of
onverklaarbare misselijkheid, braken, vermoeidheid en verlies van eetlust)
Agressie, zich rusteloos voelen
Onregelmatige hartslag

Patiënten met dementie en de ziekte van Parkinson
Deze patiënten krijgen sommige bijwerkingen vaker. Ze kunnen ook enkele andere bijwerkingen
krijgen:

Zeer vaak (kan bij meer dan 1 op 10 mensen voorkomen)

Beven
Flauwvallen
Per ongeluk vallen

Vaak (kan bij tot 1 op 10 mensen voorkomen)
Angst
Zich rusteloos voelen
Langzame en snelle hartslag
Moeite met slapen
Te veel speeksel en uitdroging
Ongebruikelijk langzame bewegingen of bewegingen die u niet onder controle heeft
De klachten van de ziekte van Parkinson worden erger of vergelijkbare klachten doen zich voor
­ zoals stijve spieren, moeite met bewegingen uitvoeren en spierzwakte

Soms (kan bij tot 1 op 100 mensen voorkomen)
Onregelmatige hartslag en slechte controle over bewegingen

Andere bijwerkingen opgemerkt bij pleisters voor transdermaal gebruik die kunnen voorkomen
bij de drank:

Vaak (kan bij tot 1 op 10 mensen voorkomen)
Koorts
Ernstige verwarring
Urine-incontinentie (onvermogen om voldoende urine op te houden)

Soms (kan bij tot 1 op 1.000 mensen voorkomen)
Hyperactiviteit (hoog activiteitsniveau, rusteloosheid)

Niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald)

Allergische reactie wanneer de pleister werd gebruikt, zoals blaren of ontsteking van de huid
Als u één van deze bijwerkingen krijgt, neem dan contact op met uw arts, omdat u misschien medische
hulp nodig heeft.
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die vindt u op de fles en doos
na `EXP'. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de uiterste
houdbaarheidsdatum.
Bewaren beneden 30°C. Niet in de koelkast of de vriezer bewaren.
Rechtop staand bewaren.
Gebruik Rivastigmine Sandoz drank binnen 1 maand na openen van de fles.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Als u geneesmiddelen op de
juiste manier afvoert, worden ze op een verantwoorde manier vernietigd en komen ze niet in het
milieu terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie

Welke stoffen zitten er in dit middel?
-
De werkzame stof in dit middel is rivastigmine. Elke ml bevat rivastigminewaterstoftartraat
overeenkomend met rivastigmine base 2 mg.
-
De andere stoffen in dit middel zijn: natriumbenzoaat, citroenzuur, natriumcitraat, geel
quinoline WS (E104) en gezuiverd water.

Hoe ziet Rivastigmine Sandoz eruit en hoeveel zit er in een verpakking
Rivastigmine Sandoz drank wordt geleverd als een 50 ml of 120 ml heldere, gele oplossing (2 mg/ml
base) in een amberkleurige glazen fles met een kindveilige sluiting, met een plastic omhulling,
verzonken buis en zelfrichtende stop. De drank is verpakt met een orale doseerspuit in een
buisvormige plastic houder.

Houder van de vergunning voor het in de handel brengen
Sandoz GmbH
Biochemiestraße 10
A-6250 Kundl
Oostenrijk

Fabrikant
Novartis Pharma GmbH
Roonstrasse 25
D-90429 Nuremberg
Duitsland
Neem voor alle informatie over dit geneesmiddel contact op met de lokale vertegenwoordiger van de
houder van de vergunning voor het in de handel brengen:

Luxembourg/Luxemburg
Sandoz N.V.
Hexal AG
Telecom Gardens, Medialaan 40
Industriestraße 25
B-1800 Vilvoorde
D-83607 Holzkirchen
Tél/Tel: + 32 (0)2 722 97 97
Tel: + 49 8024 908 0
E-mail: service@hexal.com


Magyarország
Sandoz Hungária Kft.
.' ' No. 55
Bartók Béla út 43-47
. 4, . 4
H-1114 Budapest
1407
Tel.: + 36 1 430 2890
Te.: + 359 2 970 47 47
E-mail: info.hungary@sandoz.com
regaffairs.bg@sandoz.com

Ceská republika
Malta
Sandoz s.r.o.
V.J. Salomone Pharma Limited
Na Pankráci 1724/129
Upper Cross Road
CZ-14000 Praha 4 - Nusle
Marsa
E-mail: office.cz@sandoz.com
MRS 1542
Tel: +420 225 775 111
Malta
Tel: 00356 22983143

Danmark
Nederland
Sandoz A/S
Sandoz B.V.
Edvard Thomsens Vej 14
Veluwezoom 22
DK-2300 København S
NL-1327 AH Almere
E-mail: info.danmark@sandoz.com
Tel: + 31 36 5241600
E-mail: info.sandoz-nl@sandoz.com

Deutschland
Norge
Hexal AG
Sandoz A/S
Industriestraße 25
Edvard Thomsens Vej 14
D-83607 Holzkirchen
DK-2300 København S
Tel: + 49 8024 908 0
E-mail: info.danmark@sandoz.com
E-mail: service@hexal.com

Eesti
Österreich
Sandoz d.d. Eesti filiaal
Sandoz GmbH
Pärnu mnt 105
Biochemiestrasse 10
EE-11312 Tallinn
A-6250 Kundl
Tel: +372 6652400
Tel: + 43 (0)53382000


Polska
Novartis (Hellas) S.A.C.I./Sandoz division
Sandoz Polska Sp.z o.o.
No 1 (12 km)
ul. Domaniewska 50 C
PL-02-672 Warszawa
GR-144 51
Tel: + 48 22 549 15 00
: +30 210 2811712

Portugal
Sandoz Farmacéutica, S.A
Sandoz Farmacêutica Lda.
Centro Empresarial Parque Norte
Avenida Professor Doutor Cavaco Silva, n.º 10E
C/ Serrano Galvache Nº 56, Edificio Roble
Taguspark
E-28033 Madrid
2740-255 Porto Salvo
Tel: +34 91 602 30 62
Portugal
registros.spain@sandoz.com
Tel: +351 211 964 000
France
România
Sandoz SAS
SC Sandoz S.R.L.
49, avenue Georges Pompidou
Str Livezeni nr. 7A,
F-92593 Levallois-Perret Cedex
Targu Mures, 540472
Tél: + 33 1 4964 4800
Romania

Phone: +40 21 310 44 30

Ireland
Slovenija
Rowex Ltd.
Lek Pharmaceuticals d.d.
Newtown
Verovkova 57
IE-Bantry Co. Cork
SI-1526 Ljubljana
P75 V009
Tel: + 386 1 5802111
Tel: +353 27 50077
E-mail: info.lek@sandoz.com

Ísland
Slovenská republika
Sandoz A/S
Sandoz d.d. - organizacná zlozka
Edvard Thomsens Vej 14
Zizkova 22B
DK-2300 København S
SK-811 02 Bratislava
E-mail: info.danmark@sandoz.com
Tel: +421 2 48 200 600



Italia
Suomi/Finland
Sandoz S.p.a
Sandoz A/S
Largo Umberto Boccioni 1
Edvard Thomsens Vej 14
I-21040 Origgio (VA)
DK-2300 Kööpenhamina S/Köpenhamn S
Tel: + 39 02 96541
E-mail: info.suomi@sandoz.com



Sverige
.T.e Ltd
Sandoz A/S
31-3042
Edvard Thomsens Vej 14
: 00357 25372425
DK-2300 Köpenhamn S
: 00357 25376400
E-mail: info.sverige@sandoz.com
e-mail: hapanicos@cytanet.com.cy


Latvija
United Kingdom
Sandoz d.d. Latvia filile
Sandoz Ltd
K.Valdemra Str. 33 ­ 29
Frimley Business Park
LV-1010 Riga
Frimley Camberley Surrey GU16 7SR
Tel: + 371 67892006
Tel: +44 1276 69 8020
E-mail: uk.drugsafety@sandoz.com

Hrvatska
Sandoz Pharmaceuticals d.d., Branch Office
Sandoz d.o.o.
Lithuania
Maksimirska 120
Seimyniskiu Str. 3A
10 000 Zagreb
LT-09312 Vilnius
Tel: +38512353111
Tel: + 370 5 2636037
E-mail: upit.croatia@sandoz.com


Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.